Göstergeler beklenenden iyi
2012 yılı bütçe rakamları ve 2012 Ekim ayı istihdam rakamları beklenenden iyi çıktı... Ekonomide frene basıldı. Frene basılınca talep daraldı. Talep daralınca yatırım, üretim azaldı. Piyasalar küçüldü. Gelir artışı ve harcama artışı azalınca işyerleri daha az insan çalıştırır, vergi mükellefleri daha az vergi öder. İşte o nedenle genel beklenti, işsizliğin hızla artması, bütçe açığının hızla büyümesi idi. Halbuki yayınlanan göstergeler beklenenden iyi. Ama dikkat: ”İyi demek başkadır, beklenenden iyi demek başkadır.”
İSTİHDAMDA SON DURUM
Ekim ayı işsizlik göstergesi her şeye rağmen iyidir. İşsizlerin sayısının, işgücü toplamına (çalışmaya hazır, iş bulunca hemen işe başlayacak olanların sayısına) oranı yüzde 9.1’dir. temmuzda yüzde 8.1 idi. İşsizlik tartışılırken genelde bir önceki yılın aynı ayına göre değişime bakılır. Aylık değişim (her ne kadar mevsimlik şartlardan etkilense de) yıllık değişimden daha da önemlidir.
Ekimde 37 bin kişi iş buldu
Eylülden ekime bir ayda nüfus genelde 76 bin, 15 yaş üstündeki çalışabilir yaştaki nüfus 78 bin, çalışabilir nüfustan çalışmaya hazır olup da iş arayan nüfus 40 bin arttı.
Bir ayda iş arayanlara katılan 40 bin kişinin 37 bini iş bulabildi. Kalan 3 bini işsizler ordusuna eklendi. Ekimin en olumlu göstergesi, toplam istihdam bir ayda 37 bin artarken ücretle ve yevmiye ile çalışanların sayısının bir ayda 154 bin artmasıdır.
Ekimde tarımda çalışanların sayısı 180 bin, sanayide çalışanların sayısı 3 bin, inşaatta çalışanların sayısı 10 bin azaldı. Buna karşı nerede çalıştığı belli olmayan ve hizmetler kesiminde çalıştığı kabul edilenlerin sayısında 229 bin artış oldu.
BÜTÇE BEKLENENDEN İYİ
2012 yılı bütçesinin 21 milyar TL açık vermesi bekleniyordu. Maliye Bakanı dün yıl sonunda açığın 28.8 milyar TL’ye ulaştığını açıkladı. Açığın bu ölçüde kalması, “mali disiplin” sayesine oldu.
Mali disiplin denilen şey, “harcamaları mümkün olduğu kadar kısmak” buna karşılık yıl içinde mümkün olduğu kadar “daha fazla vergi toplamak”tır.
2012 yılı bütçesinin harcama hedefi 350 milyar TL idi. Gerçekleşme 360 milyar TL oldu. Faiz harcamalarında 2 milyar TL azalma, faiz dışı harcamalarda 12 milyar TL artış var. Bütçeyi aşan harcamalar personel harcamalarındaki 5 milyar TL, mal ve hizmet alımındaki harcamalardaki 4 milyar TL ve yatırım harcamalarındaki 4 milyar TL olmak üzere toplam 13 milyar TL harcama artışından kaynaklanıyor. Buna karşılık sermaye transferleri bütçe ödeneğinin 1 milyar TL altında kaldı.
Artış harcamada yüzde 14
Bütçe harcamaları bir yıl önceye göre yüzde 14.5 artarken bütçe gelirlerindeki artış yüzde 11.7 oldu. Toplam vergi geliri artışı yüzde 9.8, talepteki yavaşlamanın etkisinde dahilde alınan KDV geliri artışı yüzde 5.4, ithalde alınan KDV geliri yüzde 2.7, ÖTV geliri yüzde 11.7 artabildi.
Her şeye rağmen bütçe açığı hazmedilebilir boyutta. Milli gelire oranının yüzde 2 dolayında kaldığı anlaşılıyor.
Sonuç: Bütçe açığı milli gelire oranı ile küçük. Açığı TL ile içeriden borçlanarak kapatıyoruz. Kamunun dış borcu “göreceli olarak” (başka ülkelerle karşılaştırılınca) zaten büyük değil. Bütçe nedeniyle kamunun dış borcunun büyüme riski de yok. Bunlar, Türkiye’nin dış piyasalarda kredibilitesini artıran önemli göstergeler.
