İçi bizi yakıyor dışarıdan rakamlara bakanlar "iyisiniz" diyor
Haberin Devamı
Güngör URAS
Amerikalı bankacı, "Türkiye'de işler nasıl gidiyor?" diyerek sual edince, "Bugünlerde işler biraz karışık. Moraller bozulmaya başladı" diyecek oldum... "N'olmuş?.. N'olmuş yani?" diyerek üzerime yürüdü. Ben ağzımı açtıkça lafımı ağzıma tıkadı.
- Merkez Bankası piyasaya müdahale etmese, faizler tavana çıkacak. Bankalar güç duruma düşecek...
- Merkez Bankası'nın işi ne? Merkez bankaları neden kurulur? Bu tip düzenlemeyi yapmak için. Piyasa sarsılınca tabii ki, Merkez Bankası müdahale eder.
- Merkez Bankası piyasaya devamlı para çıkarıyor.
- Çıkarsın... Bugün çıkarır yarın çıkardığı parayı emer. Görevi bu...
- Dövizde bir tehlike olabilir kuşkusu var.
- Türkiye'nin yılbaşında 38 milyar dolar dövizi vardı. Şimdi 41 milyar dolar dövizi var. Döviz rezervi kullanıma hazır ama kullanılmayan döviz demektir. Bir ülke döviz birikimini gereğinde kullanmak için artırır. Türkiye devamlı döviz birikimini artırıyor. Gereğinde kullanacak kadar bol rezervi var. Hem de çok var. Dövize hücum olsa Merkez Bankası rezervini azaltır. Hücumu önler. Bugüne kadar Merkez Bankası piyasaya kaç defa müdahale etti. Ama rezervi azalmadı. Sizin derdiniz nedir?
- İthalat arttı. İhracat aynı kaldı. Dış ticaret açığı büyüyor.
- İstikrar programı uygulanan, döviz fiyatı frenlenen her ülkede bu olur. Kısa süredeki döviz açığı önemli değil. Belki siz farkında değilsiniz. Dış piyasalar bunu gördüğü için Türkiye'ye açığı kapamada kullanacağı dövizi kolaylıkla veriyor. Geçen yıl ocak - ağustos ayları arasında Türkiye 2.2 milyar dolar döviz bulmuştu. Bu yıl 11.2 milyar dolar döviz buldu. Aynı dönemde döviz açığı 6.7 milyar dolar. Demek ki, Türkiye döviz açığından fazla döviz bulabiliyor.
- Ama on tane banka gümbür gümbür battı.
- Bu bankalar çok sağlıklı idi de ondan mı battı? İstikrar paketinin amacı sağlıksız bankaların ve şirketlerin ayıklanıp ekonominin sağlığa kavuşturulmasıdır. Çürüğü çarığı varsa başka bankalar da şirketler de batar.
- Her gün bir rezalet ortaya çıkıyor.
- Sevinmek lazım... Demek ki, temizlik hareketi başladı.
- Halk mutsuz. Piyasalarda yaprak kımıldamıyor.
- Siz hala istikrar paketinin önemini, ciddiyetini anlayamadınız. Güle oynaya istikrar sağlanmaz. Bu iş acıtır. İşin gereği bu. Üretmeden kazananlar kaybedecek. Bu işin sonunda emek ve alın teri kazanacak. İstikrar tedbiri uygulanan ülkede piyasa canlanmaz. Bir süre donar kalır.
Sayın okuyucularım, içeride olan biteni bilmesem, içeride yaşamasam, Amerikalı bankacının anlattıklarına göre, Türkiye'de işler "tıkırında" diyeceğim.
Amerikalı bankacıya "New York'tan bakınca demek Türkiye böyle görünüyor. Ama pek öyle değil" diyerek itiraz edecek oldum. Çantasından bir kağıt çıkardı. Bana uzattı... "New York'tan bakınca, içeriden bakınca Türkiye farklı görünmez. Ekonominin durumunu rakamlar ortaya koyar. Alınız bakınız 2000 yılı başında rakamlar ne imiş, şimdilerde ne oldu?"
Amerikalı bankacının bana verdiği kağıttaki rakamları yazının yanında sayın okuyucularıma aktarıyorum. Gerçekten de rakamlara göre durumumuz paniğe kapılmayı gerektirecek kadar kötü görünmüyor. Hatta iyiye gidiş alametleri beliriyor... Ama siz diyeceksiniz ki, biz rakamlara değil, kendi durumumuza bakarak karar veririz. Siz de haklısınız... İçi bizi yakıyor dışarıdan rakamlara bakanlar "iyisiniz" diyor.
| (Hiç de fena görünmüyor!) | 2000 yıllı başında ne idik? | Şimdilerde ne durumdayız |
| ENFLASYON NE DURUMDA (Ocak - Ekim) | ||
| a) Tüketici fiyatları (Yüzde) | 52.9 | 30.8 |
| b) Toptan fiyatlar artışı | 46.5 | 27.1 |
| BÜTÇE NE DURUMDA (Ocak - Eylül) | ||
| Bütçe açığı (Trilyon TL) | - 7.2 | - 10.6 |
| Faiz dışı denge | 7.5 | 1.0 |
| DÖVİZİMİZ NE DURUMDA (Milyar dolar) | ||
| Merkez Bankası'ndaki döviz | 24.1 | 25.2 |
| Bankalardaki döviz | 14.3 | 16.5 |
| Toplam döviz imkanımız | 38.5 | 41.8 |
| MERKEZ BANKASI'NIN NET DÖVİZİ (Milyar dolar) | 5.7 | 8.4 |
| PİYASALARDAKİ BANKNOT MİKTARI (Katrilyon TL) | 2.4 | 3.1 |
| PARA ARZI (Katrilyon TL) | ||
| M1 | 4.9 | 6.2 |
| M2 | 22.5 | 27.1 |
| M3 | 23.6 | 29.4 |
| BANKALARDAKİ TL MEVDUAT (Katrilyon TL) | 21.3 | 25.2 |
| BANKALARDA HALKIN REPOSU (Katrilyon TL) | 4.0 | 7.2 |
| BANKALARDAKİ DÖVİZ MEVDUATI (Milyar dolar) | 37.2 | 42.6 |
| TÜKETİCİ KREDİLERİ (Trilyon TL) | 2.1 | 6.5 |
| TOPLAM BANKA KREDİLERİ (Trilyon TL) | 16.7 | 26.3 |
| BANKA KASALARINDAKİ BONOLAR (Trilyon TL) | 9.2 | 9.4 |
| DIŞ TİCARET (Ocak - Ağustos) | ||
| İthalat (Milyar dolar) | 25.2 | 34.7 |
| İhracat | 16.9 | 17.7 |
| Ticaret açığı | - 8.2 | - 17.0 |
| TOPLAM DÖVİZ AÇIĞI (CARİ AÇIK) (Ocak - Ağustus) (Milyar dolar) | + 0.1 | - 6.7 |
| DIŞARIDAN GELEN DÖVİZ (Sermaye hareketi) (Ocak - Ağustos) (Milyar dolar) | 2.2 | 11.2 |