Uluslararası bir sanat sergisi olan Venedik Bienali'nde, Roze Martinez isimli küratörün seçtiği eserlerin bulunduğu "Arsenale" isimli bölümün girişinde "Goril Kızlar"ın (bazıları da onlara "Gerilla Kızlar" diyor) dev afişlerinden birinde bunlar yazılı.Bir başka dev afişte Marcello Mastroianni, yere çömelen bir sarışın dilberin sırtına binmiş. Resmin üzerinde şunlar yazılı: "Venedik'te kadın sanatçılar nerede? Erkeğin altında..."Goril Kızlar, sanatta kadın-erkek ayrımcılığına karşı savaş verenlerin 1985 yılında oluşturduğu bir grup. Bu grup üyelerinin isimleri bilinmiyor. Yüzleri görünmüyor. Çünkü bunlar kafalarına goril maskesi geçiriyor. Goril maskesi ile eylem yapıyor.İşte girişinde "kadın sanatçıların erkeklerle eşit fırsat tanınmamasından yakındıkları dev afişlerin bulunduğu" Arsenale bölümünde yer alan iki Türk sanatçısının biri kadın. Arsenale'de fotoğraf sanatçısı Bülent Şangar'ın fotoğrafları ve de "opera şarkıcısı, yazar, ressam" Semiha Berksoy'un tabloları sergileniyor. Kadının müzede yer alabilmesi için illa da soyunması mı gerekir? Metropolitan Müzesi'nin Modern Sanatlar Bölümü'nde eserleri teşhir olunan sanatçıların sadece yüzde 3'ü, ama duvara asılı çıplak tablolardaki modellerin yüzde 83'ü kadın. Semiha Berksoy'un tablolarını Rose Martinez şöyle tanıtıyor:"Opera sanatçısı, yazar ve ressam olarak Semiha Berksoy komple bir sanatçı. Hiçbir şeyden korkmayan bir kadın. Sanat ile hayatı birleştiren etkileyici resimler yapan bir kadın."51'inci Venedik Bienali'nde çok az tablo var. Bienal video ve yerleştirme ağırlıklı. Semiha Berksoy'un tabloları bu nedenle farklılık yaratıyor. Ve de o bir Türk kadın sanatçı. Goril Kızlar'ın deyimi ile soyunarak değil, tablosuyla sergide yer alan bir kadın.Semiha Berksoy 1910 yılında Çengelköy'de doğdu. Namık İsmail'in resim atölyesine giderken konservatuvarda şan dersleri aldı. Şansonlar söyledi. Darülbedayi'ye girdi. "Şarkılı komediler"de oynadı. Halkevlerinde opera temsillerine katıldı. Geçen yıl öldü.Kızı Zeliha Berksoy, geçen hafta annesinin ölümünün birinci yılını anmak için Yıldız Sarayı Tiyatrosu'nda bir tören düzenledi. Ben, Semiha Berksoy'u sahnede izleyemedim. Ama kızı Zeliha Berksoy'un hayranıyım. Zeliha Berksoy Devlet Konservatuvarı yüksek bölümünü bitirdikten sonra Berlin'de eğitimini sürdürdü. 1970 yılında "Asiye Nasıl Kurtulur?" oyunu ile seyirci karşısına çıktı. Çok oyunda rol aldı. Berksoy Venedik'te Zeliha Berksoy'un Bertolt Brecht'in yüzüncü doğum yılı nedeniyle sahnelediği tek kişilik oyununu unutamam.Genco Erkal'ın yönettiği bu tek kişilik oyun, Kerem Çalışkan'ın Türkçeleştirdiği Brecht'in aşk şiirleriyle başlıyor, Brecht'in "sol" mesajlarıyla devam ediyordu:"- Yaşlı kadın, her gün kasaba gidip etin fiyatını sorarmış. Sonra çantasını açar, bakar, benim maaşım bir kilo et almaya yetmez der ve çıkar gidermiş... Her gün... Her gün!.. Kasap sormuş. Maaşın et almaya yetmiyorsa her gün neden geliyorsun?.. Kadın demiş ki, ben her gün gelip söylemezsem, birçok kimsenin parası olmadığını, bu nedenle et alamadığını kim bilecek? Kim duyacak?""-Köpekbalıkları insan olsa idi... Denizin dibinde de medeniyet olurdu... Köpekbalıkları, kocccaman demir kafesler yaptırırdı kendilerine... Küçük balıkları çalıştırırdı. Küçük balıklar köpekbalıkları için harp eder, birbirini yerdi. Sonra onları da köpekbalıkları yerdi. Köpekbalıkları insan olsa idi, denizin dibinde de medeniyet olurdu...""- Tahteravallinin yukarıda durması, daha da yukarıya çıkması için, insanların çoğunun tahteravallinin öbür ucunda kalıp, o ucu aşağıya çekmesi gerekir. Yukarıdakilerin hep, hep, hep yukarıda kalabilmesi için, aşağıdakilerin hep, hep, hep aşağıda kalması gerekir. Aşağıdakilerin bir kısmı şu veya bu şekilde tahteravallinin öbür ucuna geçer ise, yukarıdakiler durdukları yerden biraz aşağıya iner... Bunu yukarıdakiler hiçbir zaman kabul edemez!.."Oyunu, sesi, fiziği ile Zeliha Berksoy "harika" idi... İnsanları öldükten sonra takdir etmek güzel ama yaşarken de insanların kıymetini bilsek fena mı olur? Semiha Berksoy öldü. Kızı Zeliha Berksoy yaşıyor. Kıymetini bilelim. (Goril Kızlar ne diyor: Kadınların ilgi görmesi için illa da soyunması mı gerek?) guras@milliyet.com.tr Büyük sanatçı
