IMF'nin enflasyonu % 28.3 Ayşe Hanım Teyzeminki % 52.0

Enflasyon Ayşe Hanım Teyzem için tüketici fiyatlarındaki artıştır. Sanayici Rahmi Bey için toptan eşya fiyatlarındaki artıştır. Ayşe Hanım Teyzem, tüketici fiyatlarındaki değişimi gösteren endekse bakar. Rahmi Bey, toptan eşya fiyatlarındaki değişimi gösteren endekse bakar.
Toptan eşya ve tüketici fiyatlarındaki değişimi gösteren endeks ise iki farklı şekilde hazırlanır. İki farklı değişim oranı verir.
(1) Geçen yılın ocak ayındaki fiyat ile bu yılın ocak ayındaki fiyatlar karşılaştırılır. Geçen yıl fasulyenin kilosu 100 lira imiş. Bu yıl ocak ayında 120 lira olmuş. Demek ki, fiyat artışı yüzde 20 denilir.
(2) Ocak ayından önceki 12 ayın (bir yıllık sürenin) fiyatları, bir önceki yılın 12 aylık (bir yıllık) fiyatları ile karşılaştırılır. Buna yıllık ortalama fiyat artışı denilir. Önemli olan bu ortalama fiyat artışıdır. Örneğin ocak ayında 100 lira olan fasulye, şubat ayında 200 liraya çıkmış. Ve aralık ayına kadar 200 liradan satıldıktan sonra ocak ayında 120 liraya inmiş ise, yıllık ortalama fiyat artışı yüzde 20 değildir. Gerçek fiyat artışı 12 ay süresince fasulye fiyatındaki değişimin ortalamasıdır.
Türkiye'de fiyatlardaki değişimi, (1) Devlet İstatistik Enstitüsü, ülke genelinde, (2) İstanbul Ticaret Odası, sadece İstanbul bölgesinde izler. İstanbul Ticaret Odası'nın tüketici fiyatları endeksi yoktur. Sadece İstanbul ilindeki ücretlilerin tüketimlerine dayalı bir "ücretliler geçinme endeksi" vardır. İstanbul Ticaret Odası toptan eşya fiyatlarını da İstanbul'da işlem gören mallara dayalı olarak belirler.
Bu nedenle Devlet İstatistik Enstitüsü ile İstanbul Ticaret Odası'nın hesapladığı enflasyon rakamları arasında farklılıklar olur. Önemli olan genel eğilimin uyum göstermesidir.
Bu açıklamadan sonra gelelim işin püf noktasına:
(1) İstikrar tedbirleri çerçevesinde fiyatlar düşmektedir. Enflasyon kötü bir şey olduğu için fiyatların düşmesi sevindirici bir şeydir. Hükümetin başarısıdır. Amma ve lakin, hükümetin, IMF'nin enflasyonu ile Ayşe Hanım Teyzemin enflasyonu farklı şeylerdir.
(2) Hükümet ve IMF, geçen yılın ocak ayı ile bu yılın ocak ayı arasındaki fiyat artışlarını gösteren en düşük rakamı enflasyon rakamı olarak benimsemektedir. Bu geçen yılın ocak ayındaki "toptan" fasulye fiyatı ile bu yılın ocak ayındaki "toptan" fasulye fiyatı arasındaki farktır. Geçen yıl ocak ayında toptan 100 liraya satılan fasulye bu ocak ayında 128 lira 30 kuruşa satıldığı için, IMF ve hükümet fiyat artışını yüzde 28.3 olarak kabul etmektedir.
(3) Halbuki Ayşe Hanım Teyzem için fiyat artışı geçen ocak ayından, bu yılın ocak ayına kadar geçen 12 aylık dönemde fasulyenin (toptan değil) perakende fiyatının her ay ne olduğu, her ay fasulyenin kilosuna ne fiyat ödediğidir. Böyle yapılan 12 aylık ortalama tüketici fiyat artışı hesabına göre Ayşe Hanım Teyzemin enflasyonu yüzde 52.0'dir. Ayşe Hanım Teyzem geçen 12 aylık dönemde 100 liralık fasulyeyi perakende olarak 152.0 liraya satın almıştır.
(4) Ayşe Hanım Teyzem, enflasyon gerilemesini 12 aylık ortalama tüketici fiyatları artış tablosundan izler. Bu tablo geçen yılın ocak ayında yıllık yüzde 65.2 fiyat artışı gösteriyordu. Bu yıl enflasyon düştü ama, ne kadar düştü? Geçen yıl yüzde 65.2 olan fiyat artışı bu ocak ayı sonunda yıllık yüzde 52.0 oldu.
Ayşe Hanım Teyzemin gıda harcamalarında enflasyon geçen yılın ocak ayında yıllık yüzde 48.9 iken, bu yıl ocak ayında yıllık yüzde 47.4 oldu.
Onun içindir ki Ayşe Hanım Teyzem, memur Ali Bey, işçi Recep emekli maaşlarındaki, memur maaşlarındaki, işçi ücretlerindeki yüzde 25'lik artışın enflasyonu karşılamadığını anlatmaya çabalıyor. Onun içindir ki, Ayşe Hanım Teyzemin, memur Ali Bey'in ve işçi Recep'in üç - beş kuruşluk tasarrufları bankada da, dövizde de, altın bilezikte de olsa eriyip gidiyor.






Açıklama: Reel (enflasyondan arındırılmış) getiri oranları, DİE'nin ocak sonu yüzde 35.9 TÜFE artış oranına göre hesaplanmıştır.