İstanbullu Ohannes ABD'de "banka kasaplığı" yapıyor

Ohannes Köroğluyan ABD'den teyzesini ziyarete gelmiş. Teyzesi Bayan Arşaluyz Kayır Cerrahpaşa'da psikolog doktor... Ohannes genç bir İstanbul delikanlısı. Önce İstanbul'da sonra Londra'da ekonomi okumuş, şimdi ABD'de Şikago kentinde oturuyor.
Ne iş yaptığını sordum. "Banka kasabı"yım. Batmış bankaların alacaklarını satın alırım... Alacak senetlerini keserim, doğrarım... Tahsil ederim... Geçinip giderim..." dedi...
Sonra anlattı...
ABD'de bir banka batacak duruma gelmiş ise devlet bırakıyor, batsın... Batan bankanın yönetimine el koyup bankayı yaşatmaya çalışmıyor. Batan bankanın ayağa kalkması için oluk oluk para akıtmıyor.
Bu işlerle uğraşan kuruluş kısaca FDCI diye adlandırılan (Federal Deposit Insurance Corporation) Federal Mevduat Sigorta Kuruluşu.
ABD'de mevduat sigortasının limiti, 100.000 dolar. Yaklaşık 55 milyar Türk lirası.
Bir banka batar duruma gelmiş ise, Federal Mevduat Sigorta Kurumu bırakıyor bankayı, ticaret kanunu çerçevesinde batmaya... Bankanın varlığı, (1) Mevduatı 100.000 dolardan az olanlara tüm mevduat alacaklarını, ödemeye ve de (2) Mevduatı 100.000'den fazla olanların her biri için 100.000 dolar ödeme yapmaya yetmiyor ise, bu ödemeleri Federal Mevduat Sigorta Fonu kendi kaynaklarından yapıyor. Ve o ödemeler yapıldıktan sonra mevduat sahiplerinin ve de banka hissedarlarının artık banka hakları kalmıyor. Çünkü banka iflas etmiş durumda. El koyma söz konusu değil... Yaptığı ödemelere karşılık Federal Mevduat Sigorta Kurumu bankanın bütün varlığına sahip oluyor. Binasını, makinelerini satıyor. Geliyor sıra bankanın alacaklarına... Tabii ki her batan bankanın alacağı var. Bankanın alacakları, batmadan önce dağıttığı krediler. Kredi kullananların borç senetleri var...
Federal Mevduat Sigorta Kurumu batan bankanın alacak senetlerini gruplandırıyor: Tahsili garanti olan senetler... Biraz gecikme ile ödenebilecek senetler... Zorlama ile ödenebilecek senetler... Tahsili şüpheli alacaklar... gibi...
Sonra hemen bunları satışa çıkarıyor. Tahsili garantili senetlerin 100 dolarlığı için (mesela) 95 dolardan, biraz gecikmeli tahsil edilebilecekler için (mesela) 75 dolardan, tahsili şüpheliler için (mesela) 50 dolardan ihale açıyor... Bankalar ve özel finans kuruluşları ihaleye girip bu senetleri satın alıyor.
Batan banka için yapılan ödemeler karşılığı devir aldığı varlıkları ve alacakları sattıktan sonra Federal Mevduat Sigorta Kurumu'nun artık batan banka ile hiçbir ilişkisi kalmıyor. "Batan banka için şu kadar ödeme yaptık. Bankanın varlıklarının ve alacaklarının satışından şu kadar gelir elde ettik. Şu kadar açık kaldı. Bu açığı da Federal Mevduat Sigorta Fonu'na zarar yazdık..." diyerek sonucu kamuoyuna duyuruyor. Batan banka defterini kapıyor. Ellerini yıkayıp işin içinden çıkıyor...
Batan bankadan kredi kullananların alacak senetlerini satın alan bankalar ile özel finans kuruluşları ise "iskontolu" olarak satın aldıkları senetleri kar ve zararı kendilerine ait olmak üzere tahsil ediyor...
Ben de bir arkadaşım ile Şikago'da "Specialised Finance Company" diye adlandırılan özel bir finansman şirketi kurdum. Batan bankaların senetlerinin satıldığı ihalelere giriyorum. En riskli olan alacakların senetlerini satın alıyorum. Örneğin 100 dolarlık alacak senetlerini 25 veya 30 dolara satın alıyorum. Sonra bu alacak kağıtlarını kesiyorum, biçiyorum, doğruyorum, paketliyorum... Eyalet içinde veya dışındaki alacaklıların peşine düşüyorum.
Batan bankanın örneğin toplam 100 dolarlık alacağını 30 dolara satın almış olalım. Borçluların peşine düşüp 50 dolar tahsilat yapabilmiş isek, 20 dolar bizim gelirimiz oluyor... Allah'a şükür geçinip gidiyoruz...
Bizim gibi "banka kasapları"nın işinin iyi gitmesi için ABD'de sık sık banka batması, her batan bankanın taktığı alacakların da çok olması gerekiyor... N'aparsınız hayat bu!..
Ohannes Köroğluyan bunları anlattıktan sonra sordu: "Ben Türkiye'den uzun süredir uzak kaldım. Acaba bizim memlekette bu işler nasıl oluyor?"
Cevapladım: "- Bizde batan bankalara devlet baba sahip çıkıyor... Batan bankaya para yatıranların paralarının tamamını devlet baba ödüyor..."
Ohannes atıldı: "- Bankanın alacaklarını kim topluyor?" Güldüm: "- Ayıp ettin Ohannes Bey" dedim... "- Koskoca devlet baba bankaya borçluların peşine mi düşecek... Kredi kullananların borçlarını da helal ediyor... Oluyor bitiyor... Unutma... Burası Türkiye abicim!.."



Yazara E-Posta: guras@milliyet.com.tr