İthalattaki gerilemenin tamamı ekonomideki daralmadan kaynaklanmıyor

       1998 yılının ilk on ayında ithalata 38.1 milyar dolar ödedik. Geçen yılın aynı döneminde ithalata ödenen para 39.2 milyar dolardı. Demek ki, 1998 yılının ilk on ayında ithalata ödenen döviz 1.1 milyar dolar azalmış. İthalat harcamaları yüzde 2.9 gerilemiş.
Sadece rakamlara bakanlar, hangi maddeyi ne kadar ithal ettiğimizi hangi ithal mallarının fiyatının ucuzlayıp, hangilerinin arttığını dikkate almayanlar, " -Görüyorsunuz... İthalat düştü... Ekonomi daralıyor. Yatırımlar durdu. Üretim geriledi... Felaket başladı..." şeklinde yorum yapıyorlar.
Belki ekonomi durdu, felaket başladı ama, 10 aylık ithalat felaket haberciliği yapmıyor. İthalat harcamalarındaki (Dikkat buyurunuz: İthal edilen malların miktarındaki değil, ithalat için harcanan dövizdeki) gerilemenin tamamı ekonomideki daralmadan kaynaklanmıyor.
Örneğin, 1998 yılında Türkiye ham petrol dahil, petrokimya ürünlerine ilk 10 ayda, geçen yılın aynı dönemindekinden 1.1 milyar dolar daha az ödeme yaptı. Bunun nedeni, dünyada petrol fiyatlarındaki ucuzluktur. Petrol faturasında bu ucuzluk sonucu sağladığımız tasarruf, 10 aylık toplam ihracat faturasındaki azalma rakamı olan 1.1 milyar dolara eşittir.
Şimdi söyleyiniz bakalım, ithalata ödenen döviz, ekonomideki daralmadan mı 1.1 milyar geriledi, yoksa petrol faturasının 1.1 milyar ucuzlaması sonucu mu bu durum ortaya çıktı?
Sayın okuyucularıma konuyu basitleştirerek anlatmaya çalışıyorum. Tabii ki, konu bu kadar basit değil. Ama, o kadar da karışık değil. Yapılacak iş, Türkiye'nin 1998 yılının ilk 10 ayında ithal ettiği malları önemine göre sıralamak ve bir yıl önce aynı dönemde bu mallara ödenen döviz ile bu yıl ödenen toplam döviz arasındaki değişim oranlarına bakmaktır.
Türkiye sanayileşen bir ülke olduğu için yatırım mallarına, makinelere, üretimin temel girdilerine döviz ödüyoruz. İthalatımızın birinci sırasında "kazanlar, makineler ve mekanik cihazlar" yer alır. Bunlara 1998 yılının ilk 10 ayında 7.2 milyar dolar ödedik. Geçen yılın aynı dönemindeki kadar ithalatımız var. Gerileme yok. Ne kadar güzel.
Dışarıdan aldığımız malların ikinci sırasında "elektrikli makine ve cihazlar" yer alır. Bunlara bu yılın 10 ayın geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 13.8 oranında daha fazla ödeme yaptık. 3.4 milyar dolarlık ithalat gerçekleştirdik. Ne kadar güzel. Demek ki, 1998 yılının ilk 10 ayında en az geçen yılki kadar yatırım malı ülkeye girdi.
Üçüncü sırada "kara taşıtları ile aksam ve parçaları" ithalatı var. Bu kalemde hem otomobil, kamyon, otobüs benzeri araçlar hem de bizim otomotiv sanayiinin kullandığı parçalar yer alır. Bu mallara ilk on ayda, geçen yılın aynı dönemindeki kadar 3.0 milyar dolar döviz ödedik.
Sayın okuyucularım, bu yazının altındaki tabloyu lütfen gözden geçiriniz. Göreceksiniz ki, toplam ithalat faturasının yüzde 65'ini oluşturan ilk 10 önemli ithal kalemi ekonomide felaket sinyali vermiyor. İthal malları kalem kalem gözden geçirildiğinde, ekonomik zorluğun, talep daralmasının 1998 yılının ilk 10 ayında ithalata büyük ölçüde yansımadığı anlaşılıyor.






Yazara E-Posta: g.uras@milliyet.com.tr