Kamu bankalarındaki mevduatın yüzde 55’i özellerin yüzde 85’i krediye dönüşüyor
Kamunun 3 bankası var. Bunlardan Ziraat Bankası’nın sermayesinin yüzde yüzü kamunun. Halk ve Vakıflar bankalarının sermayelerinin bir bölümü halka açık.
Ama bu 3 banka da kamunun yönetiminde.
Bu 3 banka, banka sisteminin yaklaşık 1/3’ü dolayında bir ağırlığa sahip.
- Toplam mevduatların yüzde 36.3’ü bu 3 kamu bankasında.
- Toplam kredilerin yüzde 26.2’sini bu 3 banka veriyor.
- Bu 3 bankanın aktifleri toplan banka aktiflerinin yüzde 30.0’u büyüklüğünde.
- Bankaların tümünün elde ettikleri kârın yüzde 31.8’ini bu 3 banka elde ediyor.
Bu tespitten sonra gelelim değerlemeye...
- Başbakan Sayın R.T. Erdoğan ve de Sanayi Bakanı Sayın Z. Çağlayan kriz öneminden sonra bankaların reel sektöre kredi açmadıklarından sık sık yakınır oldu.
- Yakındıkları bir başka konu da bankaların yüksek kârlar açıklamaları.
Kamu daha az kredi veriyor
Başbakan’ın ve bakanın özel bankaları eleştirirken, kamu bankalarının ne durumda olduğunu bilmelerinde yarar vardır.
- Bankaların kredilemede en önemli kaynakları mevduat hesaplarıdır. Bankaların kredileme faaliyetleri genelde mevduatlarının ne kadarını krediye dönüştürdükleriyle ölçülür.
- Kamu bankaları 2009 yılında topladıkları 100 TL mevduatın 55 TL’sini krediye dönüştürürken, 4 büyük özel sektör bankası her 100 TL’nin 85 TL’sini krediye dönüştürdü.
- Demek ki özel sektör bankaları kredilemede daha önde koşuyor.
- Bankaların karlılıkları aktif büyülüğüne göre o yıl elde ettikleri net kâr rakamına bakılarak ölçülür.
Kamu kârda özellerle yarışıyor
- Kamuya ait 3 bankanın aktif (varlık) toplamına göre net kârı yüzde 2.55 oranında, 4 özel bankanın net kârı ise aktif büyüklüğünün yüzde 2.38’i büyüklüğündedir.
-Aktif kârlılığı bankalarda ortakların bu işe bağladıkları sermayeye karşı her yıl ellerine geçen net kâr rakamını gösterir. Türkiye’de bankaların kamu olsun özel sektör olsun yüzde 2.5 dolayında kârlılık ile çalıştıkları anlaşılmaktadır.
Kamu bankalarının (2 banka halka açık statüye sahip olmasına rağmen) bir özelliği var. Kamu kuruluşları mevduatlarını bu bankalara yatırmak zorunda. Bu zorunluluk nedeniyle kamu bankaları kamu mevduatına daha düşük faiz ödeyebiliyor. Buna karşılık kamu kuruluşları borç para aradıklarında genelde krediyi özel bankalardan alıyor. Çünkü kredi için böyle bir zorunluluk yok. Özel bankalar ise rekabet piyasasında kamu kuruluşlarını daha iyi şartlarla kredilendirebiliyor. Kamu kuruluşlarının mevduatlarını kamu bankalarına yatırma zorunluluğu kamu bankalarına avantaj sağlıyor.Kamu kuruluşları ise yüksek faiz imkanlarından yararlanma imkânından mahrum kalıyor.
Başbakan ve bakan bu gerçekleri ve de yazının altında yayımlanan rakamları bilirse, banka sistemiyle ilgili değerlemelerinde daha gerçekçi olabilirler.
