Ali Şengün Akçaabat’ın "Tütüncüler" köyünden. "Martta tohum atarız, mayısta fideleriz. Nisan ve mayısta çapalarız. Temmuz, haziran en geç ağustos aylarında yaprakları toplarız. Kuruturuz. Demetleriz. Bir yıl sonra parasını alırız. Tütün ekmek zor iş abi..." diyor.
Küçük arazide 6 kişi tütünden ekmek yiyor. "Bir gün önce Tekel’e 600 kilo kuru yaprak teslim etmiş. Kilosu 2 milyon 230 bin liradan parasını bir haftada alabileceğini söylüyor." İş olsa, günde 12 - 15 milyon lira yevmiye ile çalışmak, tütün ekmekten daha karlı" diyor.
Akçaabat’ta yeni tütün işleme tesisine 200 işçi alınmış. "Ah abi ah..." diyor... "Bana bir torpil bulsan da oraya kapağı atabilsem... Tütün ekmek bahane, Tekel’de çalışmak şahane!.."
Karadeniz ağzı ile bir annenin övünmesini tekrarladılar... Yazı ile nakli zor ama... Anlamaya çalışınız... Anne övünüyormuş: "Bizim oğlan Yosu’da (Yol, Su, Elektrik İşleri) çalışıyı. Akşama kadar yatıyı... İyi para alıyı!.." Karadenizlilerin rüyası herhangi bir kamu kuruluşunda çalışabilmek... Yol - Su - Elektrik olsun, Çaykur olsun, Karayolları olsun, Orman olsun... Ne olursa olsun...
Karadeniz’de Akçaabat, Bafra, Samsun, Sinop, Tokat ve Trabzon’da bin köyde, 36 bin hektar arazide, 93 bin çiftçi tütün yetiştiriyor. Tütün parası ile geçiniyor.
Karadeniz tütünü sigara harmanlamada değerli bir tütün. İhraç imkanı var. Türkiye’nin toplam tütün ihracat gelirinin yaklaşık yüzde 12’si Karadeniz tipi tütünden geliyor.
Trabzon, Artvin ve Pazar tütünleri iri yapraklı sarmalık tütünler. Özellikle pazar tütünleri puro yapımına elverişli tütün.
Karadeniz’de 1999 yılında 36 bin ton tütün üretilmiş. 2000 yılında üretim yüzde 12 gerilemiş. Şimdilerde 2000 yılı ürünlerinin Tekel tarafından alımı yapılıyor. Akçaabat ve Trabzon Yaprak Tütün İşletmeleri alımlara şubat ayı sonunda başlamış. Tekel üreticilere balya başına 15 milyon lira ödeme yapıyor. Kurban Bayramı’na kadar bölgede 14.5 trilyon lira avans dağıtılmış.
Bu para üreticilere dağılınca küçülüyor ama, bütünü ile Karadeniz için önemli bir nakit gelir kaynağı.
Bu yıl üreticinin 32 bin ton tütün satması bekleniyor. Bunun 21 bin tonunu Tekel satın alacak. Kalanı tüccara gidecek. Tekel üreticiye 2001 yılı içinde yaklaşık 42 trilyon lira ödeyecek. Tekel Yaprak Tütün İşletmeleri ve Ticaret Müesseseleri Müdürlüğü’nden Ali Fikret Tongal’dan aldığım bilgiye göre, özel sektör alımları ile birlikte Karadeniz’e bu yıl tütün parası olarak 65 - 70 trilyon lira para girmesi bekleniyor.
Tekel Akçaabat, Bafra, Samsun, Sinop, Tokat ve Trabzon’da 25 alım noktasında alımlar devam ediyor. Karadeniz tütününe kalitesi nedeniyle Ege tütününün biraz üzerinde fiyat veriliyor. Geçen yılın fiyatı 1 milyon 800 bin lira imiş. Bu yıl fiyat yüzde 25 oranında artırılarak 2 milyon 250 bin lira fiyat belirlenmiş. Bölgedeki Tekel’in işleme tesislerinde üreticinin getirdiği tütün balyaları açılıyor. Tütünler cinsine, kalitesine ve yaprak büyüklüğüne göre yeni baştan balya haline getiriliyor. Buna "tütün işleme" adı veriliyor.
Yarın: Trabzon
