Bankaların kredi olarak kullandırabilecekleri kaynakları var. Bankalar bu kaynaklarını krediye dönüştürmek istiyor. Ama riske girmekten korkuyor. Kriz sonunda KOBİ kredileri riskli hale geldi. Bu nedenle bankalar KOBİ’lere kredi vermek istemiyor. Teminat gösterebilecek güçlü ve genelde büyük firmalar ise daralan piyasa şartlarında banka kredisi kullanmak istemiyor. Özet olarak, bankaların kredi vermek istemedikleri, kapılarında sıra yapmış durumda; kredi vermek istedikleri ise kapılarını çalmıyor.
Bankalardan yakınanlar ise genelde KOBİ’ler ve KOBİ’ler adına konuşanlar. Yakınanlar diyorlar ki, kriz nedeniyle KOBİ’ler sarsıntı geçiriyor. Ayakta kalabilmeleri ve üretimi sürdürebilmeleri için bankalar tarafından desteklenmeleri gerekiyor. Bankalar aşırı ölçüde teminat talep edince KOBİ’ler kredi kullanamıyor. Bankalar anlayışlı davransın.
1.2 milyon KOBİ kredi kullanıyor
KOBİ tanımı çok geniş bir tanım. Eskiden esnaf ve sanatkâr olarak adlandırılanlardan örneğin küçük bir leblebi üreticisi, orta boy bir ayakkabı üretim atölyesi, torna ve freze atölyesi, marangozhane de KOBİ sayılıyor, ihracata dönük otomotiv parçası üreten bir fabrika da KOBİ sayılıyor. İşte bu nedenle leblebicinin kredi talebi ile ihracata dönük imalat yapan sanayicinin talebi birbirine karıştırılıyor.
Gelelim bankaların KOBİ kredilerine. Bankaların toplam kredileri içinde KOBİ Kredilerinin payı yüzde 22 dolayında.
- Şubat ayı rakamlarına göre 1.2 milyon KOBİ bankalardan 85.7 milyar TL kredi almış. (Geçen şubat ayında kredi toplamı 82.1 milyar TL idi.)
- Şubat ayı sonunda KOBİ’lerin kullandıkları banka kredilerinden takibe düşen (ödenmeyen) kredi toplamı 6.7 milyar TL. (Bir yılda takibe düşen kredi miktarında yüzde 39 artış var.)
- Kredisi takibe düşen KOBİ sayısı bir yılda yüzde 53 artarak 202 bin olmuş.
- Takibe düşen 202 bin işletmenin 170 bini, 10 kişiden az çalışanı olan mikro İşletmeler.
BDDK tarafından yayımlanan bilgiler değerlendirildiğinde görülüyor ki,
- Ondan az çalışanı olan küçük işletmeler krizden büyük ölçüde etkilenmiş ve banka kredilerini ödeyemiyorlar.
- Genelde kriz nedeniyle bankalar KOBİ kredilerinde ciddi boyutta riskle karşılaşıyor.
Para her sorunu çözemez
Bu tabloya bakılarak neler söylenebilir?
- Kriz sonu ciddi parasal sorunlarla karşılaşan KOBİ’lerin ve özellikle mikro işletme diye adlandırılan küçük işletmelerin bankaların desteğini beklemelerini ve bekledikleri desteği bulamayınca yakınmalarını anlayışla karşılamak gerekir.
- Geliniz görünüz ki, öte yanda bankalar da haklı. Daha önce kullandırdıkları krediler batarken, bankalar yeterli teminat talep etmeden KOBİ’lere nasıl kredi verebilirler?
“Bankalar kredi vermediği için KOBİ’ler güç duruma düşüyor, bankalar her şeye rağmen KOBİ’lere kredi verseler BOBİ’ler ayakta kalır ve üretimi artırır” diyerek suçu banka sistemine atmak sorumluluktan kaçmak olur. Kriz nedeniyle KOBİ’lerin bazıları ciddi sorunlarla karşılaşmışlardır. Bu sorunlar ancak ve ancak farklı büyüklükteki ve iş kollarındaki işletmeler gruplandırılarak yapısal değişimin önü açılarak çözülebilir.
Üretemeyen, ürettiğini satamayan KOBİ’lerin sorunu onları daha fazla borç yükü altına sokmakla çözülemez.
