Krizden olumsuz etkilenenler hükümetin eline bakıyor. Kimileri vergi indirimi, kimileri doğrudan destek istiyor. Kısaca herkes hükümetten para istiyor. Ama almadan vermek sadece tanrıya mahsustur. Bir yerlerden alacak ki verebilsin.
Şu anda hükümetin elinde para yok. 2008 16.3 milyar TL nakit açığıyla kapatıldı. 2009’da hükümetin vergi gelirleri düşüyor, özelleştirme geliri gibi vergi dışı gelirleri olamayacak. Tek çare borçlanmak. 2009’da bütçe açık verecek. Açığı kapatmak için hükümet içeriden borçlanacak. Dışarıdan da dolar olarak borçlanacak. Dolarları TL’ye çevirerek harcayacak.
Giderleri kısmak kolay değil
Bütçe açığı ve borçlanma konuları gündeme geldiğinde, “Hükümet bütçe giderlerini kıssın” denilir. Sayın R.T. Erdoğan’ın anlatımı ile “Bekâra karı boşamak kolay gelir” ama kazın ayağı öyle değildir.
Bizim bütçenin yüzde 25’i personel maaşlarına, yüzde 25’i faize gider. Kalır diğer yarısı. Sosyal güvenlik kurumları açıkları, mahalli idarelere yardım, hastanelere ilaç, röntgen, okullara defter kalem falan der iken, yatırım yapacak kadar bile para kalmaz. Kısılsa kısılsa ‘Devlet Büyükleri’ne alınacak Mercedes’lerin masrafı var. O da açığı kapamaz!
2007’de bütçe giderleri 204 milyar TL idi. 2008’de yüzde 10.7 oranında arttı. 225.9 milyar TL oldu. Hükümet 2009’da (para bulabilir ise) 262.1 milyar TL harcamak istiyor ama... Tekrarda yarar var para bulabilir ise...
Vergi toplamakta zorlanacak
2009’da hükümet 2008’de topladığı kadar vergi toplayamayacak. (1) Gelir ve kurumlar vergileri, 2008’deki kazançlara dayalı olarak hesaplanır. 2008’in son aylarındaki durgunluk ve de döviz kredilerin kullananların, döviz fiyatındaki artışı zarar yazmaları sonucu gelir ve kurumlar vergileri tahsilatı düşecek. 2009’da ithalat azaldığı için ithal mallarından alınan vergi azalacak. İçeride talep düştüğü için, yatırım yapılamayacağı için ,otomobil satılamayacağı, benzin tüketimi azalacağı için KDV ve ÖTV gelirleri azalacak.
Hükümet 2009 hesabını yaparken vergi gelirlerinin yüzde 20.2 artacağını, 202 milyar TL olacağını varsaymıştı. Halbuki görünen odur ki 2009’da 2008’de toplanan 168 milyar TL kadar da vergi toplanamaz.
Hesaplar altüst oldu
Hükümet bütçe hazırlıklarına 2008 ortasında başladı. Bütçe TBMM’nde 2008’in sonunda kabul edildi. Bütçe hazırlıkları başladığında kriz ciddiye alınmıyordu. Bütçe oylandığında krizin boyutu bilinmiyordu. Bütçe gelirlerinde yüzde 19.1 artış beklendiği için, giderler de (bol kepçeden) yüzde 16 oranında artırılmıştı. Bütçe açığının küçüleceği tahmin edilmişti. Bu bütçeye göre hükümet harcamaları başlatsa, bir süre sonra parasız kalır.
Sonuç: 2009 bütçesi açık verecek. Bu kaçınılamaz bir durumdur. Bu açığı kapatmak için de hükümet borçlanacak.
Bilinmeli ki, hükümetten para bekleyenler ümidini kessin... Hükümetin dağıtacak parası yok. Hükümet vergileri kısmayacak. Hükümet özel fonlar oluşturarak dara düşenlere yardım edemeyecek.
İşte onun için hükümetin sesi çıkmıyor. Millet “Hani paket? Hani paket?” diyerek bekleşirken, hükümetten çıt çıkmıyor. Çünkü paket demek ya vergi indirimidir. Ya para dağıtmaktır.
