Paranın ne önemi var, mühim olan insanlık derler ise de inanmayınız. Para olmadan bir şey olmaz. Önce para, sonra sağlık, mutluluk ve huzur gelir...
Paranın kaynağı üretimdir. Üretim arttıkça para artar. Üretim artışının göstergesi ülkenin milli gelirinin büyümesidir. Ülkede yaşayan insanların kişi başı üretim rakamlarının artmasına paralel olarak gelirlerinde ortaya çıkan artıştır.
Milli gelir bir ülkede üretilen mal ve hizmetlerin parasal (katma) değerini gösterir. Kayıtlı, kayıtsız, tüm üretim milli gelir hesabına yansır.
Milli gelir rakamı yılın ortalama döviz kurundan dolara dönüştürülünce, milli gelirin ABD doları olarak karşılığı bulunur.
ABD dolarına dönüştürülen milli gelir rakamı, ülkede yaşayan nüfusa (şimdilerde 66 milyon kişiyiz) bölününce de kişi başına düşen milli gelir (üretim ve bu üretim karşılığı elde edilecek gelir) rakamı ortayı çıkar.
Milli gelir azaldı
Uluslararası karşılaştırmalar için milli gelirin dolar değeri önemlidir ama, dolar cinsi milli gelir rakamının artış ve eksilişi ekonomideki gerçek değişimi yansıtmaz. Ülke dolar değerini sabit tutar ise, dolar cinsi milli gelir gerçek olmayan biçimde artış gösterir. Büyük bir devalüasyondan sonra ise milli gelir gerçekten daha büyük ölçüde azalmış görünür.
Örneğin bizim milli gelirimiz 2000 yılında 201 milyar dolar idi. Büyük devalüasyon nedeniyle 2001 yılında 149 milyar dolara inecek. Bu iki rakama bakılır ise, ekonomi yüzde 26 dolayında küçüldü denilir. Halbuki bu çarpıcı rakam, gerçek küçülmeden çok devalüasyon etkisinde ortaya çıkan bir rakamdır.
Ekonominin gerçek büyüme ve küçülme oranı, "sabit fiyat ile" Türk lirası milli gelir rakamından izlenir. Yılın milli gelir rakamından enflasyonun şişkinliği alınır. Tüm rakamlar belli bir yılın sabit fiyatına dönüştürülür. Böylece gerçek büyüme küçülme ortaya çıkar.
Büyüme palavra
Bakınız 1998 yılı sabit fiyatına dönüştürülen (enflasyon şişkinliği alınan) milli gelir rakamları son beş yılda nasıl arttı eksildi?
Bu tablo bizim üretimde, gelirde, zenginlikte nerelerde dolandığımızı ortaya koyuyor. Beş yıl sonra dönüp dolanıp, beş yıl önceki üretim ve gelir rakamının gerisine düşmüş durumdayız. Ülkede üretim küçülmüş, halk fakirleşmiş.
Bu işi ABD doları hesabına döker isek daha da "rezil görünüyor". Evet bizim için sabit TL fiyatı ile milli gelir önemli ama yabancılar (dünya) bizim dolar ile milli gelir ve kişi başı gelir tablomuza bakarak, bizi "tartıyor"... Bunlar işe yarar veya yaramaz diyor.