Pazartesi günü Merkez Bankası (doğrulanmayan haberlere göre) piyasadan 1.3 milyar dolar satın alarak dolar fiyatının 1 milyon 300 bin liranın altına düşmesini önledi.
Bu "tanzim alımı" sayesinde dolar fiyatı 1 milyon 300 bin liranın üzerine oturdu.
Anlaşıldığı kadarı ile, Merkez Bankası dolar fiyatının 1 milyon 300 bin liranın altına düşmesini istemediğinden "tanzim alımları"nı devam ettirmek mecburiyetinde kalacak.
Doların fiyatının neden düştüğünü daha sonra tartışalım. Önce Merkez Bankası'nın "tanzim alanları"nın ne anlama geldiğini sorgulayalım.
Merkez Bankası dolar satın aldıkça bu dolar karşılığı piyasaya Türk lirası çıkarıyor. Piyasaya çıkan Türk lirası, piyasada kalır ise enflasyonist baskı yapar. Bu nedenle Merkez Bankası piyasaya çıkan Türk liralarını hemen toplama arayışına giriyor. Bu arayışın sonucu olarak gecelik banka emanetlerindeki faizi yüzde 24'ten aşağıya çekemiyor.
Merkez Bankası faizi aşağıya çekemeyince Hazine bonoyu yüksek faiz ile satıyor. Bu çark böylece dönüyor.
Merkez Bankası bankaların likiditesini yüksek faiz ile gecelik olarak ellerinden alıyor ama bu para "serseri mayın gibi" ekonomi için büyük tehlike arz ediyor.
Şimdi de gelelim ekonomideki döviz bolluğuna... Geçen yıl döviz bolluğu söz konusu olduğunda, bolluğun kaynağının, yastık altından çıkan döviz ile Irak'tan kaçan döviz olduğu söylenmişti.
Döviz bolluğunun devamı karşısında da dövizden Türk lirasına dönüşten söz edildi.
Ama bu ne bitmez tükenmez yastık altı, bu ne durmaz Irak dövizi ve de bu ne bitmez dövizden çözülme imiş ki devam ediyor.
Burada ciddi bir değerleme yapmaya imkan yok. (1) Eğer bir yapısal değişim gerçekleşti ve Türk ekonomisi bol döviz üretir hale geldi ise çok iyi. (2) Eğer dolar fiyatındaki gerileme ve de dolar faizinin yüzde 1'lere inmesi nedeniyle geçici bir dolar bolluğu var ise bu çok kötü.
Belki iki faktör de döviz bolluğunda rol oynuyor. Belki de Irak ile sınır ticaretinin geliri, yurtdışında iş yapan müteahhitlerin geliri, yurtdışındaki döviz birikimlerinin dönüşü bu bolluğun kaynağıdır.
Ne olur ise olsun, nereden gelir ise gelsin, şu günlerde dövizin bol olması çok iyi bir şeydir. Şöyle veya böyle Merkez Bankası döviz fiyatını belli bir çizgide tutmaya çalışmaktadır. Sorun Merkez Bankası'nın bu çabalar sonucu faiz oranlarını yüksek tutmak mecburiyetinde kalması ve de piyasaya salınan Türk liralarının ileride kriz yaratma tehlikesidir.
