Sabah kalkıyoruz, akşam yatıyoruz, kulaklarımız ABD’den gelecek haberlerde. Kamuoyu o kadar “şartlandı“ ki, ABD’de işler düzelir ise bizde de düzelecek. Özellikle finans sistemimiz ABD’den gelen olumlu veya olumsuz habere göre dalgalanır oldu. İşsizlik rakamları, siparişler, kalkınma göstergeleri, kredi kartı kullanımı, tüketimle ilgili haberler olumsuzsa bizde de dolar fiyatı artıyor, borsa endeksi düşüyor, faizler değişiyor.
ABD’de ise ekonomi genelde bir türlü düzelemiyor. Obama’nın başı dertte. Obama bir yıllık iktidarında umulan ölçüde başarılı olamadı. Bakınız şu günlerde ABD’nin “ekonomi kazanında” neler kaynıyor:
- Obama finans sistemine daha farklı gözle bakmaya başladı
Obama krizden çıkış politikalarını, krize yol açan politikaların mimarlarından (Clinton zamanında bankaların denetimini gevşeten) Baş Danışmanı Larry Summers ve (Bush zamanında ve de kriz döneminde New York Federal Reserve’in başında olan) Hazine Bakanı Tim Geithner’e emanet etti. Bu ikili bankalara oluk oluk para akıttı. Bankalar paraları kasaya koydu. Halka kredi vermiyor. Eskisi gibi paradan para kazanma arayışını sürdürüyor. Yöneticilerine de bolca prim dağıtıyor. Ama ekonomide hareket yok. İşsizlik azalmıyor.
Obama bir yıl sonra uyanır gibi oldu. Şimdi dışarıdan danışman olarak eski Merkez Bankası Başkanı Paul Volcker’in sözünü dinliyor. Bankalara sert uyarılar yapıyor. Bu uyarılar lafta mı kalacak, uygulamaya mı geçecek? Zaman gösterecek.
- Merkez Bankası Başkanı Ben Bernanke’nın yeniden atanıp atanmayacağı belli değil
Ben Bernanke’nin görev süresi bitiyor. Krizin ciddiyetini fark edemediği ve krizden çıkışta başarılı olamadığı tartışılmaya başlandı. Bush tarafından atanan Bernanke’nin görev süresinin uzamasının Senato tarafından onayının tehlikeye düştüğü konuşuluyor.
- Cumhuriyetçiler-Muhafazakârlar güçleniyor
Massachusetts ABD’de demokratların kalesi bilinir. Kennedy’lerin memleketi. Demokrat senatör Edward Kennedy öldü. Yerine seçim yapıldı. Seçileceğinden emin Demokrat kadın aday Martha Coakley poposunu kımıldatmazken Cumhuriyetçi Scott Brown seçimi kazandı. Bu Demokratlar için büyük bir yenilgi. Massachusetts elden gitti. Senato’da çoğunluk elden gitti. Bundan sonra istedikleri kanunu çıkaramayacak, kanunlar için Cumhuriyetçilerle pazarlık yapmak zorunda kalacaklar.
- Mahkeme siyasilere para yardımında sınırı kaldırdı
İş çevrelerinin lobicileri etkili oldu. Anayasa Mahkemesi şirketlerin, gerçek kişilerin siyasi partilere ve politikacılara para yardımında sınırları kaldırdı. Bunun anlamı, paranın ABD politikasındaki gücünün artması demektir. Bush Anayasa Mahkemesi’nin başına Muhafazakâr John Roberts’i atayınca mahkemede Muhafazakârlar çoğunluğa sahip oldu. Mahkeme, bir küçük davaya dayalı olarak eyalet meclisleri ve kongre tarafından bugüne kadar getirilen bağış sınırlamalarının kaldırılmasına karar verdi.
-Sağlık reformuyla ilgili kanun çıkarılamadı
Obama’nın önceliği sağlık reformuyla ilgili düzenlemeydi. Bir yıldır bu konu gündemin başında. Reform taslağı Demokratlar Senato’da 60 oyla çoğunluğa sahipken geçmişti, simdi Kennedy’nin koltuğu Cumhuriyetçilere geçince istediği şekilde bir kanunu çıkarması zorlaştı. Ortada belirsizlik var. Neyin ne olacağını kimse bilmiyor.
- Obama’nın bir yılı
Obama’nın bir yılının özeti: Yemin töreni sırası halkın yüzde 62’si Obama’ya güveniyordu, şimdi bu oran yüzde 50. 11.4 milyon işsiz vardı. Şimdi 15.3 milyon işsiz var. Finansa 295 milyar dolar aktarılmıştı, aktarılan para bir yıl sonra 707 milyar dolara yükseldi. Krizde parmağı olan Goldman Sachs’ın hisse fiyatı 69 dolar idi şimdi 167 dolar. Citigroup’un hisse senedi 3.45 dolardı, şimdi 3.46 dolar olabildi.
