1856 yılında Kraliçe Viktorya’nın fermanı ve de İngiliz sermayesi ile kurulan Osmanlı Bankası’nın, sermaye yapısı 1863 yılında değişti. Banka Osmanlı İmparatorluğu adına para basmaya başladı. 1875 yılından sonra banka Osmanlı İmparatorluğu’nun Hazinedarlık sorumluluğunu taşıdı.
1924’te bankanın para basma imtiyazı, Türkiye Cumhuriyeti’ne devredildi. Ama, 1933 yılında Merkez Bankası kuruluncaya kadar, Osmanlı Bankası Hazine işlemlerini yürütmeyi sürdürdü. 1933 yılında özel bir Ticaret Bankası olarak yeniden yapılandırılan Osmanlı Bankası’nın yabancılardaki tüm hisseleri, 1996 yılında Doğuş Grubu tarafından satın alındı. 2001 yılı 16 Aralık günü Osmanlı Bankası, Garanti Bankası ile birleşti. Ve bankacılık fonksiyonu sona erdi.
Tarihi cadde
Osmanlı Bankası’nın, Karaköy’ü Şişhane’ye bağlayan, şimdilerde Bankalar Caddesi diye bilinen, Voyvoda Caddesi üzerinde görkemli bir binası var. Bu cadde eski Galata’nın iç surları içinde kalan tarihi yapılarla doludur. 14. yüzyılda burada Ceneviz meclis binası ve pazar meydanı vardı. Osmanlı döneminde bu caddede Galata’nın asayişinden sorumlu Voyvoda otururdu. 1960’lardan sonra cadde, yabancılara ait bankacılık, sigortacılık, hukuk, mimarlık, madencilik ve demiryolu şirketlerinin yönetim binalarıyla doldu.
Osmanlı Bankası’nın Genel Müdürlük binasının yerinde daha önce David Galavani’nin yaptırdığı bir bina vardı. 1890 yılında reji idaresi ve Osmanlı Bankası bu binayı satın alarak yerine bu iki kurumun genel müdürlükleri için bir han yaptırdı. Mimar Aleksandre Vallauri’nin çizimine dayalı bina 1892 yılında tamamlandı. Rejiye ait bölüm 1934 yılında Merkez Bankası tarafından satın alındı. Merkez Bankası’nın İstanbul şubesi olarak kullanılıyor.
Osmanlı Bankası, Garanti Bankası ile birleştikten sonra, binanın Osmanlı Bankası Genel Müdürlüğü olarak kullanılan bölümü boş kaldı. Giriş katı, Garanti Bankası şubesine dönüştürüldü. Bu binanın en büyük özelliği, kimselerin göremediği, bilemediği giriş katının altındaki bodrum katlarda bulunan kasa daireleridir.
Belge zengini
Osmanlı Bankası’nın yabancı sahipleri ve yöneticileri, bankanın kuruluşundan itibaren her türlü belge ve dokümanı çok iyi sakladı. Belge ve doküman fakiri Türkiye’de Osmanlı Bankası arşivi, Türkiye’nin yakın dönem tarihine ışık tutacak özelliği taşıyan bir değerde.
Osmanlı Bankası Genel Müdürlük binasının kasa dairesi, "Osmanlı Bankası Müzesi"ne dönüştürüldü. Tarihi ve görkemli binanın bodrumundaki dört kasanın içinde ve etrafında, Osmanlı Bankası arşivlerinden seçilen belgeler sergileniyor.
Müzenin girişinde bir kafeterya ve kitap satış bölümü var. Müze her gün 10.00 - 18.00 saatlerinde ziyaret edilebilecek. Giriş ücretsiz. Sayın okuyucularım, İstanbul’da iseniz veya İstanbul’a yolunuz düşerse bir fırsat yaratarak mutlaka Karaköy’deki müzeyi ziyaret ediniz. Müzeden çıkışta, eski Voyvoda Caddesi’nin yeni Bankalar Caddesi’nin iki yanındaki tarihi binaları seyrediniz. İyi vakit geçirecek, çok güzel şeyler görmüş, çok şey öğrenmiş olacaksınız.
