Ayşe Hanım Teyzem elektrik dağıtımı özelleştirmesiyle ilgili gazete haberlerini kesmiş, biriktirmiş, masamın üzerine koydu. “Elektrik dağıtım işini almak isteyenler bugüne kadar 5 milyar dolar ödemiş. İstanbul’un iki yakasında dağıtımı almak isteyenler en aşağı 3 milyar dolar öder deniliyor... Bu paraları ödeyenler, bu paraları benden almaya kalkmasınlar? Elektrik dağıtımı özelleştirilince benim elektrik faturam azalacak mı, çoğalacak mı?” diye sordu.
Ayşe Teyze’min sorundan kendime görev çıkardım. Dersime çalıştım. Sonra Ayşe Hanım Teyze’min karşısına oturdum. O sormaya devam etti. Ben cevapladım.
-Elektrik zaten dağıtılıyordu. Saatlerimize bakıyor, her ay bize fatura kesiliyordu. Biz de ödüyorduk. Bundan sonra ne değişecek? Devlete ait hatlar, saatler sökülecek de özel sektör yeni hatlar mı döşeyecek, yeni saatler mi takacak?
- Kamu sektörünün, özel sektörün ürettiği elektrik, devlete ait elektrik iletim hatlarına yükleniyor. Bu hatlardaki elektriği bugüne kadar bir kamu işletmesi olan TEDAŞ (Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş.) 22 bin kişi çalıştırarak 30.5 milyon eve, fabrikaya dağıtıyor, kestiği faturalar karşılığı yılda 12 milyar TL topluyordu. Şimdi TEDAŞ devreden çıkıyor. Ülke genelinde 22 özel sektör grubu elektriği dağıtacak, parasını toplayacak.
- Dağıtıcılar elektriği nereden bulacak?
- Kamu ve özel sektör santrallarında üretilen elektrik ulusal elektrik iletim hattıyla dağıtım bölgesinin kapısına getirilerek onlara teslim edecek. Açık anlatımıyla onlar elektrik, üretmeyecek. Onlar başkalarının ürettiği elektriği dağıtarak, parasını toplayacak.
Üreten başka, dağıtan başka
- Devlet onlara elektriği kaça satacak? Onlar tüketiciye kaça satacak?
- Şimdilik devlet her dağıtım grubuna elektriği tek bir tarifeyle satacak. Dağıtıcılar yatırım ve dağıtım giderlerinin payını ekleyerek elektrik kullananlardan kilovat başı alacakları parayı belirleyecek. Fakat bunu tek başlarına yapamayacak. EPDK (Enerji Piyasası Denetleme Kurumu) ile belli formüllerle belirleyecek.
- Buna göre tüketicinin kullandığı elektrik için ödeyeceği faturalar artacak.
- Bu kaçınılmaz. Her şeyden önce dağıtıcılar bu işi almak için devlete milyar dolar para ödüyor. Bu paraları bir yerlerden bulacak. Anapara taksiti var. Faizi var. Bu finansman yükü tabii ki faturaya binecek. Sonra dağıtıcı gruplar yeni kadrolar oluşturacak. Dağıtımı doğru dürüst yapmak için bazı yatırımlar yapacak. Saatleri değiştirecek. Bütün bunlar sonucu Ayşe Hanım teyzem bugün ödediğinden daha fazla para ödeyecek
Özelleştirme faturaya binecek
- Elektrik bundan sonra ucuzlamaz mı?
- Elektriğin bulunur olması ve enerji maliyeti, dağıtım şirketlerinin kontrolü dışında gerçekleşiyor. Onların tüketiciden isteyecekleri fiyat, kendilerine dağıtım bölgesi kapısında teslim edilen elektriğin fiyatına göre oluşuyor.
- Şehir içindeki sokak lambaları ile şehirlerarası yollardaki lambaların parasını kim ödeyecek?
- Dağıtım şirketleri bu lambaların yaktığı elektriğin parasını Hazine’den alacak.
- Dağıtıcı gruplar şehir içine yeni direkler dikecek, hatlar çekecek mi? Bunların parasını kim ödeyecek?
- Dağıtıcı grupların dağıtım için yaptıkları yatırımlar tabii olarak dağıtım maliyetine binecek.
Ayşe Teyze’m “Dağıtım işini almak için sermaye grupları milyar dolarlar vererek yarışırken, bu paralar kimin cebinden çıkacak diye meraklanmıştım. Görülüyor ki onlar aracı... Para benim cebimden çıkacak. Hesabımı ona göre yapayım...” dedi. Ve de bir kahve bile içmeden uzaklaştı. Anladım ki morali bozuldu.
