Paran var mı derdin var!

Ayşe Hanım Teyzem “Paran var mı... Derdin var” deyince meraklandım. “N’oldu Ayşe Hanım Teyzeciğim... Piyangodan para mı çıktı ?” diye sordum. Anlattı. “Emekli maaşımdan biriktirdiğim, ölüm kalım parası 10 bin TL’yi buldu. Bankada mevduat hesabına yatırıyorum. Dün mahalledeki bankaya gittim. Bankacı Nevra Hanım “Üç ay vade ile yatırırsam, yüzde 8 faiz vereceklerini söyledi. Yüzde 15 vergi kesintisi ile yıllık net faiz yüzde 6.80 oluyormuş. Üç ay sonra bankadan 10 bin liranın faizi olarak 59 TL net faiz alabilecekmişim...
Ayşe Teyzem gibi küçük birikimi olanların birikimlerini saklayabilecekleri ilk adres bankalar. Ne var ki bankaların mevduata verdikleri faizin neti, küçük birikimi olanlarda enflasyonu karşılamıyor. Büyük birikimi olanlar da enflasyonu ancak karşılıyor.

TL birikimler kaybettirdi
Abdurrahman Yıldırım her yıl enflasyonu dikkatle yatırım araçlarının reel (enflasyondan arındırılmış) getirilerini hesaplar. 2013 yılında bankalar mevduat hesabına yatırılan paranın büyüklüğüne göre farklı tarihlerde farklı faizler verdi. Abdurrahman Yıldırım ortalama yüzde 7.50 net faiz bilgisine dayalı olarak reel mevduat faizini hesaplamış. Bu durumda reel faiz enflasyonu ancak karşılayabiliyor. Ne var ki halkımız çaresizlikten gene de 600 milyar TL dolayındaki birikimini mevduat hesaplarında tutuyor.
2013 yılının şanslıları birikimlerini döviz olarak bankalarda saklayanlar. Bankalardaki döviz tevdiat hesaplarındaki döviz miktarı 147 milyar dolara ulaşmış durumda. Bunların TL karşılığı 307 milyar TL ediyor. Demek ki, TL mevduatın yarısı kadar birikim bankalardaki döviz hesaplarında.
Geçen yıl birikimlerini döviz hesaplarında tutanlar ortalama yüzde 10 dolayında kayba uğramıştı. Bu yıl (döviz hesaplarının faizinin düşük olmasına ve de vergi kesintisine rağmen) yüzde 15 dolayında net getirileri oldu.

Altına güvenen yandı
Hazine bonosuna güvenenler de yılı sıfıra yakın reel getiri ile kapattılar. Reel getirileri yüzde 0.07 oranında.
Birikimlerine altına bağlayanlar gram altında da Cumhuriyet altınında da yüzde 20’ye yakın kayıba uğradılar.
Şimdilerde Bireysel Emeklilik Sistemi’ne (BES) ilgi artıyor. Bu sisteme her ay katılım payı ödeyenlerin birikimlerini BES şirketleri bir yerlere yatırarak getiri almak mecburiyetindeler. Bu nedenle değişik fonlar oluşturuyorlar. 2013 yılında bu fonlar genelde kaybettirdi. Bunun anlamı BES’teki birikimlerin erimesi demektir. Bu çok hem de çok önemli. Sisteme güveni yok eder.
Borsadan söz edemiyorum. Çünkü borsa bu. İner de çıkar da... 2012’de kazandırmıştı. 2013’te 2011’deki gibi kaybettirdi.