Putin’in ziyareti önemli. Çünkü bizim için Rusya ile iyi ilişkiler içinde olmak önemli. Geliniz görünüz ki biz ikili politika ilişkilerinde eskiden beri ABD ile Rusya arasında seçim yapmak zorunda kalıyoruz. ABD’nin yanında yer alınca da Rusya’dan uzaklaşıyoruz.
Halbuki ekonomik bakımdan Rusya bizim için çok çok önemli. (1) Petrol ve doğalgaz için Rusya’ya muhtacız. (2) Rusya bizim için büyük pazar.
Rusya’ya ‘mal ve hizmet ihraç imkânımız’, ‘müteahhitlerimizin iş yapması imkânı’ ve ‘müteşebbislerin Rusya’da işyeri kurma imkânı’ var.
Politik ilişkiler soğuyunca, ticari ilişkiler de soğuyor. (1) Rusya petrol ve gaz konularında Türkiye’ye güçlük çıkarıyor. (2) Rusya Türk mallarının sınırlarından girişi konusunda güçlük çıkarıyor.
Ya ABD, ya Rusya...
ABD‘nin petrol ve gaz politikasıyla Rusya’nınki farklı. ABD, Nabucco projesiyle Rusya’yı zor duruma düşürmek çabasında. Rusya, Güney Boru Hattı’yla Nabucco’yu önleme çabasında. Biz bugüne kadar Nabucco’nun peşine düştük. Rusya “Nabucco nasıl olsa gerçekleşemeyecek... Gelin Güney Boru Hattı projesine katılın” diyor.
Bizim doğalgazımızın önemli bölümü Trakya üzerinden Türkiye’ye giren hat üzerinden geliyor. Bu hatla ilgili eski mukavele 2010’da yenilenecek. Rusya ile bu konuda anlaşmamız lazım.
Doğalgazımızın büyük bölümü Mavi Akım’dan (Karadeniz’in altından geçiyor) geliyor. Rusya “2. Mavi Akım”la bu boruların yanına yeni borular döşeyerek Türkiye’ye yılda 30 milyar metreküp gaz vermeyi öneriyor.
(1) Biz gazda Rusya’ya göbekten bağlanmaktan korktuğumuz için projeye soğuk bakıyoruz. (2) 30 milyar metreküp doğalgazın 20 milyarını bir kullanalım, 10 milyarını istediğimize satalım diyoruz. Rusya re-eksporta izin vermiyor.
İki büyük grubun iki projesi onay bekliyor.
- ‘Rus tankerleri Boğaz’dan geçmesin. Tankerler petrolü Samsun’a getirsin. Biz Samsun’dan boruyla Ceyhan’a taşıyalım. Bir bölümünü orada kuracağımız rafineride işleyelim. Kalanını satalım’ diyerek Çalık Grubu bir proje hazırladı. Ama Ruslar petrol vermediğinden Samsun-Ceyhan hattı da Ceyhan’daki rafineri de yapılamadı.
Söylentilere göre, Ruslar projeye yüzde 51 ortak olmak istiyorlar.
- Uzun süredir bir nükleer santral yapmak arayışındayız. Aralarında Ciner Grubu’nun da bulunduğu Türk ve Rus girişimciler böyle bir santralın yapımı için 18-20 milyar dolar harcayacak. Bunun için üretilecek elektriğe alım ve fiyat garantisi istiyorlar. İlk teklife göre kilovat saat için istenen ücret 21 sent idi. Sonra 15 sente düşürüldü.
Türkiye ve Rusya başbakanları bütün bunları konuşacak. Ama bu konuların çoğu stratejik ve uzun vadeli konular.
Rus pazarı önemli
Bizim reel sektörümüzü ilgilendiren kısa vadeli konular ise şunlar: (1) İhracatçılarımız Türk ihraç ürünlerine Rus gümrüklerinde zorluk çıkarılmamasını istiyor. (2 ) Müteahhitlerimiz Rusya’da inşa faaliyetlerine eskisi gibi devam etmek istiyor. (3) Rusya ile ticari ilişkilerde bulunanlar “ruble” ile ödeme sisteminin aksamadan yürütülmesini istiyor. (4) Turizmcilerimiz Rus turistlerin Türkiye’ye gelmelerinin engellenmemesini istiyor.
Putin’in yarım günlük ziyaretinde bakalım bütün bu konulardan hangilerine ağırlık verilecek ve ne sonuçlar çıkacak? Hep birlikte önümüzdeki günlerde öğreneceğiz.
