Reel faiz "+27.9" TEFE "-0.6" "...gel de şaşma!.."

Merkez Bankası faizi yüzde 41'den yüzde 38'e neden indirdi? Mayıs ayı TEFE endeksi, toptan eşya fiyatlarında binde 6 gerileme işareti verdiği için mi? Yoksa geçen günlerde belli çevrelerde yükselen eleştiriler karşısında paniğe kapıldığı için mi?
Merkez Bankası önümüzdeki 12 aylık dönemde enflasyonun yüzde 20'lerin altına inmesini bekliyor ise, yüzde 38 faiz de yüksektir. Çünkü Hazine bu faizin üzerinde bir faiz ile bono satışını sürdürecektir. Halbuki dün yapılan açıklamaya göre, Hazine piyasadan Türk lirası ile para toplarken yüzde 27.9 gibi çok yüksek bir reel faiz (enflasyondan arındırılmış faiz) ödemektedir.
Merkez Bankası'nın faizi indirmekten korkmasının nedeni faiz inince paranın tüketime ve dövize yönelmesi, enflasyonun artması tehlikesidir, Hazine'nin faizi indirememesinin nedeni düşük faiz ile borçlanmayı sürdürememek tehlikesidir.
ABD'de Federal Reserve (Merkez Bankası) faiz oranlarını son üç yılda 12 defa düşürdü. Yüzde 1.25 faiz son kırk yılın en düşük faizi. Ama düşük faiz ekonomiyi harekete geçirmedi. Talep canlanmadı. Açık anlatımıyla faizin geriye çekilmesi tek başına ekonomiye hareket getirmiyor. Ama faizin aşağıya çekilmesi Hazine'nin daha ucuz faiz ile borçlanmasına imkan veriyor. ABD Hazinesi 10 yıl vadeli bonoların faizini yüzde 3.33'lere kadar çektiği halde Hazine bono satabiliyor. Çünkü para sahiplerinin alternatifi yok. ABD'de faizin aşağıya çekilmesinin ve durgunluğun sonucu enflasyon yüzde 1.7'lerde dolanıyor.
Dönelim Türkiye'ye... Hazine'nin Türk lirasına ödediği reel faiz yüzde 27.9 iken, kredi faizleri bu oranın çok üzerinde iken acaba toptan eşya fiyatları nasıl geriliyor?
Mayıs ayında üreticinin ve toptancının fiyat ucuzlatmasına yol açacak neler oldu? Olan tek şey dolar fiyatının ucuzlaması... Üreticinin ve toptancının doğrudan dolar ile aldığı girdiler var ise onlar ucuzladı. Ama petrol fiyatı, elektrik fiyatı ucuzlamadı... (Dolar fiyatı artmadığı için daha fazla artmadı ama ucuzlamadı...) İşçilik ucuzlamadı... Kredi faizi ucuzlamadı... Bu durumda maliyetler nasıl düşer? Maliyet düştüğü için üretici ve toptancı fiyatları nasıl indirir? Talep patlamadı. Üreticinin ve toptancının cirosu (iş hacmi) artmadı. Bu durumda üretici ve toptancı kar marjından fedakarlık ederek fiyatları nasıl ucuzlatır? O halde, toptan eşya fiyatlarındaki gerilemenin nedeni talepteki düşmedir. Üretici ve toptancı malı satamadığı için fiyatları geri çekmek zorunda kalmış demektir.

Toptan eşya fiyatları mayıs ayında geriledi ama, tüketici fiyatları yüzde 1.6 oranında arttı. Halka sorarsanız halk genelde "pahalılıktan şikâyetçi". Halk hiçbir mal ve hizmetin fiyatında gerileme göremiyor. Çünkü dolar ve gayrimenkul fiyatları dışında her şeyin fiyatı artıyor.
Bu çerçevede Türkiye için ABD'dekine benzer "deflasyon tehlikesi" söz konusu değil. Mayıs ayında TEFE endeksindeki gerileme deflasyon işareti olarak kabul edilemez... Bizdeki talep gerilemesi, halkın fiyatların daha da ucuzlayacağı konusundaki bekleyişinden değil, halkın satın alma gücünün giderek gerilemesinden, halkın fakirleşmesinden kaynaklanıyor.