Olayların içinden (1) Cari fiyatlarla (enflasyondan arındırılmamış fiyatlarla) hesaplanan milli gelir yıl ortalaması nüfusa bölünür. Cari fiyatlarla 2006 yılı geliri 7.879 YTL, yıllık artış yüzde 16.8.(2) Cari dolar kuru ile hesaplanan milli gelir yıl ortası nüfusa bölünür. Cari dolar fiyatı ile 2006 geliri 5.482 dolar, artış yüzde 9.3.(3) 1987 yılı sabit fiyatlarıyla hesaplanan milli gelir, yıl ortası nüfusa bölünür. Sabit fiyatla kişi başı milli gelir 2006'da 2.134 YTL'dir. Yıllık artış yüzde 4.8.(4) Satın alma gücü paritesine göre kişi başı milli gelir, 2006'da 8.954 dolar, artış oranı ise yüzde 9.9'dur. Milli gelir (GSMH) rakamını yıl ortası nüfusa bölünce, kişi başı milli gelir rakamı bulunur. Kişi başı milli gelir rakamı ülkede yaşayanların ortalama ne kadar üreterek karşılığında ne kadar gelire sahip olabildiklerini gösterir. Kişi başı gelirin 4 farklı hesaplanma şekli vardır: "Satın alma gücü paritesi" denilen ölçü sistemi "sanal" bir ölçü sistemidir.Kısaca, farklı para birimlerinin satın alma gücünü eşitleyen bir değişim oranıdır. Bu oran kullanılarak ortak para birimine dönüştürülen harcamalar, satın alınan mal ve hizmet hacmindeki farklılıkları yansıtarak ülkeler arasında gerçek anlamda karşılaştırma imkânı yaratılmaktadır.Konuyu basitleştirerek anlatayım: Bin dolar parası olan, New York'ta belli bir yaşam sürer. Ama bin doları Japon yenine dönüştürenin Tokyo'da, euro'ya dönüştürenin Berlin'de, YTL'ye dönüştürenin İstanbul'da bu bin dolar karşılığı satın alabileceği mal ve hizmetler farklı farklıdır.Bu farkı belirlemenin yolu, her ülkede aynı mal ve hizmetleri içeren bir "alışveriş" sepeti oluşturmak ve de bu alışveriş sepetlerinin her ülkedeki maliyetinin dolar karşılığını bulmaktır. Alım gücü farklı Örneğin şehir merkezinde 100 m2'lik bir daire kirası, 10 şişe süt, 20 paket sigara, 3 kg et gibi zorunlu harcamalar için New York'ta bin dolar harcandığını varsayalım.Sonra aynı harcama sepetine İstanbul'da kaç YTL harcandığını bulalım. Varsayalım ki, 800 YTL harcandı. 1 dolar 1.3 YTL'den 800 YTL'nin karşılığı 613 dolardır. Demek ki, doların İstanbul'daki satın alma gücü, New York'a göre daha yüksek. Demek ki, İstanbul'da 1 doların satın alma gücü, New York ile karşılaştırıldığında 1=1 dolar değil, 1.00=1.63 dolardır.Demek ki, satın alma gücü paritesine göre New York'taki bin dolarlık yaşamı sürdürmek (bin dolarlık alışveriş sepeti) için, Türkiye'de 613 doları bozdurarak YTL ile harcama yapmak ister.O zaman ABD'deki kişi başı milli gelir rakamı ile karşılaştırırken, gerçekçi bir karşılaştırmaya imkân vermek için, Türkiye'de dolar olarak hesaplanan kişi başı gelir rakamını, satın alma gücü paritesiyle düzeltmek gerekir.Madem ki New York ile karşılaştırıldığında İstanbul'un satın alma gücü partesi 1.00 dolar = 1.63 dolardır. O halde satın alma gücü paritesi ile kişi başı milli gelir de 5.482 dolar x 1.63 = 8.954 dolardır.(Açıklama: Bu anlatım kaba anlatımdır. New York - İstanbul örneği sanal örneklerdir. Rakamlar anlatımı basitleştirmek için yuvarlatılarak verilmiştir.) Yaşam farklı Cari fiyatla 1987 sabit fiyatıyla YTL Artış YTL Artış2002 3.986 53.3 1.670 6.42003 5.087 27.6 1.741 4.22004 5.996 17.9 1.884 8.22005 6.750 12.7 2.021 7.22006 7.897 16.8 2.115 4.6Artış % 98.1 % 26.6 Cari dolar Satın alma gücü fiyatıyla paritesi ile Dolar Artış Dolar Artış2002 2.598 22.4 6.550 6.42003 3.383 30.2 6.808 3.92004 4.172 23.3 7.629 12.02005 5.008 20.0 8.141 6.72006 5.477 9.4 8.954 9.9Artış % 110.8 % 36.7 guras@milliyet.com.tr Kişi başı gelir için 4 farklı hesap şekli var
