Milliyet Ekonomi’de artık özel "Yatırım Fonları" sayfası var. Çünkü şimdi moda, "fon modası"... Yatırım fonları özellikle küçük yatırımcının, Ayşe Hanım Teyzemin, Ali Rıza Bey Amcamın hisse senedi, bono, tahvil gibi yatırım araçlarına ulaşması için büyük imkan sağlıyor.
Ayşe Hanım Teyzem, Ali Rıza Bey Amcam, küçük tasarruflarıyla hangi hisse senedini ne zaman alıp, ne zaman satacak? Nasıl alıp nasıl satacak? Devletin çıkardığı Hazine bonolarını, tahvilleri nasıl alacak? İhtiyacı olduğunda yatırımını nasıl paraya çevirecek? Ayşe Hanım Teyzem, Ali Rıza Bey bu soruların cevabını kendisinin bulması zor. Ayşe Hanım Teyzem, parasını yönetmesi, bu soruların cevabını bulması için iyi seçmek koşuluyla yatırım fonlarına gidecek.
Yatırım fonu kolaylık
Yatırım fonlarını genelde bankalar kuruyor. Nasıl kurulduğunu, nasıl işlediğini basitleştirerek anlatayım. Banka fon kurmak için 100 lira para ayırıyor. Fonu yönetmek için üç uzman görevlendiriyor. Bu uzmanlar borsayı, bonoyu, tahvil işini bilen uzmanlar. Bunlar 100 lira ile hisse senedi, tahvil ve bono satın alıyorlar. Sonra 100 adet "katılma belgesi" bastırıyor. Fon portföyünde 100 liralık hisse senedi, tahvil, bono var. Bunun karşılığında 100 adet katılma belgesi var. O gün isteyene her bir katılma belgesi 1 liradan satılıyor. Fon portföyündeki hisse senetleri, bonolar ve tahviller de Takasbank’a emanet ediliyor. Fonu kuran ve fonu kurmak için 100 lira yatıran banka parasını geri aldı. Fon portföyüne satın alınan menkul değerler Takasbank’ta güvencede. Güvencedeki bu menkul değerler, her biri 1 liradan satın alınan 100 katılma belgesi kimde ise onların malı. Bu noktadan sonra fonu kuran bankanın tek sorumluluğu tayin ettiği uzmanlarla fonu yönetme sorumluluğu. Bunun karşılığında toplam fon büyüklüğü üzerinden cüzzi bir yönetim ücreti kesintisi yapar. Portföy yönetim şirkiteliri yatırımlarından fon alım satımı esnasında herhangi ücret komisyon almazlar. Fondan 1 lira ödeyerek katılma belgesi satın alan Ayşe Hanım Teyzem, Ali Rıza Bey Amcam bundan sonra, her gün gazete sayfasında katıldıkları fonun, 1 liralık katılma belgesinin değerinin ne olduğuna bakacak.
Fon yumurtaları dağıtıyor
Yatırım fonlarının esası, yumurtaları farklı sepetlere dağıtmak ve de bu işi uzmanına yaptırmak. Örneğin 100 liralık portföyü oluştururken uzman 25 liralık değişik hisse senedi, 50 liralık Hazine bonosu, 25 liralık döviz cinsi tahvil satın alıyor. Hisse senetleri uzman gözü ile seçiyor. Böylece borsadaki, faizdeki, dövizdeki olumsuz gelişmelerden fon daha az etkilenebiliyor. Olumlu gelişmeler fona daha iyi yansıyabiliyor. Dış Yatırım Genel Müdürü Hakan Turunç’tan aldığım bilgiye göre toplam 47 kurumun oluşturup işlettiği 132 A tipi, 105 B tipi olmak üzere toplam 237 fon var.
Dün Milliyet Ekonomi’de Songül Hatısaru’nun bir haberi vardı. KYD Yatırım Fonu Endeksi’ne göre 2000 yılı Ocak ayından 2002 yılı Ekim ayına kadarki dönemde A Tipi Fon endeksi yüzde 141 reel (enflasyondan arındırılmış) getiri sağlamış.
Yatırım fonları mutlaka çok kazandırır, her yatırım fonu kazandırır diye bir genelleme yapılamaz ama, yatırım fonları küçük yatırımcının hisse senedi, tahvil ve bono piyasasına girebilmesi için en kolay araçtır. Başka ülkelerde de küçük yatırımcı menkul kıymet yatırımını fon aracılığıyla yapıyor.
Ayşe Hanım Teyzem ile Ali Rıza Bey Amcama dönelim. Diyelim ki onlar kurulan 100 liralık yatırım fonundan 1’er liralık katılım belgesi almış idi... Bundan sonra yapacakları şu: Her gün gazetelerdeki yatırım fonları sayfasını izleyerek 1 liralık katılım belgesinin fiyatının ne olduğuna bakacaklar. Eğer fon yöneticisi uzman kadro doğru hisse senedi seçmiş ise, 25 liralık hisse senedinin fiyatı 50 lira olacak. Buradan 25 liralık bir değer artışı oluşacak. Diyelim ki tahvil ve bonodan da 25 liralık faiz gelecek. Etti mi 50 lira... 100 liralık portföyün değeri 100 liradan 150 liraya yükselecek. Bu değeri 100 katılım belgesine bölünüz. 1 liralık belgenin değeri 1.5 lira olacak. İşte o zaman Ayşe Hanım Teyzem ve Ali Rıza Bey Amcam isterlerse bu belgeyi satarak paralarını geri alabilecek.
Her fonun kendine göre belli usulleri var. Nakde çevirme genelde günü gününe olmuyor, 1 veya 2 günlük ihbar süresi gerekiyor. Unutmamak lazım. Her fon mutlaka kazandırmaz. Eğer fonun portföy seçimi yanlış ise, yönetimi kötü ise, o zaman kazanmak kadar kaybetmek de mümkündür.
(Bunları yazarken Dışbank’ın internetteki "yatırımyap.com" sitesi ile "garantiportfoy" sitesinden yararlandım.)