Sıtkı Ölçer, Kütahya çinisine sınıf atlatan sanatçıdır. Geçen hafta sonu Kütahya’da adına düzenlenen bir sempozyumda Kütahya çiniciliği ve çininin Kütahya için önemi tartışıldı. Kütahya’da çinicilik İznik ile birlikte gelişmiştir. İznik çinilerinin hamuru Kütahya’dan gitmiştir. Ancak Kütahya çiniciliği İznik’in gölgesinde kalmıştır.
Bunun önemli bir nedeni İznik’in Saray’dan gelen tasarım ve desenleri kullanarak Saray için üretim yapmasıdır. Saray, kalitenin ve sanatın bedelini ödediği için, İznik çinisi, ticari kaygıdan uzak, kalite ve sanat yönünden devamlı tırmanış göstermiştir. Bu ayrıcalığa dayalı olarak İznik çinisi Saray çevrelerinde ve yurt dışında, varlıklı ve sanata önem veren çevrelerde bilinir olmuştur. Halbuki Kütahya, Saray’a çini üretme şansına sahip olamayınca iç talebe dönük üretime yönelmiştir. Ucuz, basit günlük ihtiyacı cevaplayacak tür çini eşya üretimine ağırlık verilmesi zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Bunun sonucu Kütahya çinisinde tasarım, renk konularında gelişme sağlanamamış, ucuz ürün talebine bağlı olarak Kütahya çinisi kalite ve sanat yönünden zayıf kalmıştır.
Kütahya çiniciliğin merkezi
Kütahya Frig medeniyeti üzerine kurulu bir şehirdir. Frig’ler keramik sanatının öncüsü kavimlerdir. Kütahya’da bu sanat 14’üncü yüzyılın sonunda kırmızı hamurlu keramik-çini üretimi ile canlanmaya başlamış, inişler çıkışlarla bugüne kadar gelmiştir. 18’inci yüzyılda Saray’ın siparişlerinin sona ermesi ile İznik çini tesislerinin kapanmasından sonra Kütahya’daki çini atölyeleri bu sanatı yaşatmaya devam etmiştir. Kütahya çiniciliğinin şimdilerde tek sorunu, iç talebe dönük basit ve ucuz üretimden, kaliteli girdilerle, tasarım, renk, desene önem vererek sanat değeri yüksek üretime yönelmektir. Geçmişi, alt yapısı, sanatkârları ile Kütahya buna hazırdır. Bu ise, Kütahya çinisinin İznik çinisi gibi yurt dışında tanınmasını ve talep görmesini sağlayacaktır. Sıtkı Ölçer buna öncülük eden, bunun yolunu açan, Kütahya çinisine sınıf atlatan ustadır.
Sıtkı Usta büyük sanatçı
Sıtkı Ölçer ne yaptı? Sıtkı Ölçer, Kütahya’da tasarıma, renge, desene ağırlık vererek sanat değeri yüksek çini üretimine öncülük etti. Kalitenin, farklılığın, emeğin, sanatın Kütahya çinisinin önemini ve değerini artırdığını gören çok sayıda sanatçı Sıtkı Ölçer’i izledi. Kütahya çini sanatı sınıf atladı. Atlamayı sürdürüyor. Ünü yurt dışına yayılmaya başladı. İşte Sıtkı Ölçer’in Kütahya ve Kütahya çiniciliği için önemi budur. Çiğdem Simavi’nin başında bulunduğu KÜSAV bu çabalarında Sıtkı Ölçer’e destek verdi. UNESCO, “Yaşayan İnsan Hazinesi” ödülü ile Sıtkı Usta’nın çabalarını takdir etti.
Sıtkı Ölçer’in ilginç bir hayat hikâyesi var. Anadan doğma değil, sonradan olma bir çini sanatçısı. Kütahya’da termik santralde işçilik yaparken, akşamları çini satmaya başladı. Çinilerini sattığı ustalar, onun istediği tür çini yapmamakta, alışılmışın dışına çıkmakta direnince eski ustaların yanına çırak olarak girerek sanatı öğrendi. Daha sonra da “farklı” tasarım, renkler ve çizimlerle çini üretmeye başladı. Farkı ve çinilerinin güzelliğiyle de ünlendi. 1973’den bu yana kendi atölyesinde üretim yapıyor. 1980’den bu yana yurtdışında ve içinde çok sayıda sergi açtı. Çinileri müzelere ve özel koleksiyonlara girdi. Sıtkı Usta, Kütahya’nın geleneksel çizimlerini kendine göre farklı biçimde yorumluyor. Eski çini eşyaları ve onların çizim ve renklerini kullanarak çağdaş çiniler ortaya çıkarıyor.
