Teşvik artsa da yatırımcı İstanbul’dan kopamıyor
Bu yılın ilk 6 ayında 21 milyar TL’lik yatırım için 1.965 belge verildi. (2012 Yılı Programı’na göre özel sektör, yıl içinde, değişik sektörlerde, 250 milyar TL’lik sabit sermaye yatırımı yapacak.)
Geçen yılın ilk 6 ayında 2.598 adet teşvik belgesine bağlanan yatırım toplamı 31 milyar TL idi.
Teşvik nedir? Teşvik belgesi nedir? Kısaca anlatayım.
Devlet özel sektördeki girişimcilerin daha fazla yatırım yapmalarını teşvik etmek için yatırımların büyüklüğüne, konusuna ve yatırım yapılacak yere göre farklı destekler veriyor.
Bedava veya ucuz arsa tahsis ediyor. Vergi kolaylıkları sağlıyor. Çalışanların sosyal güvenlik ödemelerinin bir bölümünü karşılıyor.
Ancak bunlardan yararlanabilmek yatırımın yapılmasına bağlı. Bu teşviklerden yatırım yapıldıktan, üretim başladıktan sonra yararlanılıyor.
Açık anlamıyla devlet teşvik belgesi ile birlikte belgeyi alanın cebine bir şeyler koymuyor.
Girişimci yatırım için hazırladığı projeyi kağıda döküyor. Devlete bunu veriyor. Devlet de bu kağıdı değerlendirerek, girişimcinin beyanları ile sınırlı biçimde teşvik belgesi düzenliyor. Belgede yatırımın hangi teşviklerden ne ölçüde yararlanılacağı gösteriliyor.
Teşvik başvurusu niyettir
Teşvik belgesi başvurusu bir “niyetin ifadesidir.” Teşvik belgesi verilen her yatırım mutlaka gerçekleşmez. Belgede gösterilen büyüklükte yatırım yapılmayabilir, işci alınmayabilir, kapasite yaratılmayabilir.
Bir başka önemli nokta da gerçekleşme süresidir. Teşvik belgesine bağlanan yatırım kısa sürede gerçekleşmeyebilir. Belgelerdeki yatırım miktarı, belgelerdeki yatırımların sektör toplamları, belge toplamları yıl içinde yapılacak harcamayı göstermez. Harcamalar yıllara yayılabilir.
Bütün bunlara rağmen teşvik belgeleri belli dönemlerde ülkede özel sektördeki girişimcilerin niyetini ortaya koyduğu için önemlidir.
2012 yılının ilk 6 ayında verilen teşvik belgelerinin sayısı ve belgelerdeki yatırım tutarları, 2011 yılının aynı dönemine göre yatırım niyetlerinde gerilemeyi işaret ediyor.
Yatırım niyeti geriliyor
Belge sayısındaki gerileme yüzde 24.4, yatırım büyüklüğündeki gerileme yüzde 31.3, istihdam hedefindeki gerileme yüzde 22.4 oranında.
2012 yılının ilk 6 ayında teşvik belgesine bağlanan 1.965 yatırımdan 1.180 yatırım imalat sanayinde. Teşvik belgelerine göre bu imalat sanayinde 6.8 milyar TL’lik yatırım niyeti var.
2012 yılının ilk 6 ayında teşvik belgesine bağlanan imalat sanayi yatırımları yatırım toplamı bakımından bir yıl öncenin aynı döneminin yüzde 51.4 oranında gerisinde. Enerji yatırımlarında yüzde 24.7, tarım yatırımlarında yüzde 66.0, toplam yatırımlarda yüzde 32.3 gerileme görülüyor.
Hükümet yeni teşvik çalışmalarını 2011 yılında başlattı. Yeni teşvik sistemi 2012 Nisan ayında açıklandı. 19 Haziran’da yürürlüğe girdi.
19 Haziran’dan sonra teşvik belgelerinde bir patlama olması, özellikle de en yüksek teşviklerin uygulanacağı 6’ncı bölgeye verilecek teşvik belgelerinde patlama görüleceği söyleniyordu.
(1) Haziran ayında yeni teşvik sisteminin yürürlüğe girmesiyle belge sayısında artış olmadı.
(2) Yeni teşvik uygulamasında da yatırımların 6’ncı bölge yerine, en gelişmiş 8 ili kapsayan 1’inci bölgede yoğunlaştığı görüldü.
Sadece haziran ayı uygulaması sağlıklı yoruma imkan vermez ama gelişmemiş bölgeler için teşvik ne kadar yükseltilirse yükseltilsin bizim özel sektör yatırımcılarımızın yatırımlarını gelişmiş bölgelerde yapmayı tercih ettikleri görülüyor.
