Osmanlı döneminde 900 ayar gümüşe tuğra vurma yetkisi İstanbul dışında sadece Van'daki savat işletmecilerine verilmişti. Van'da 1915 yılından önce 120 savat işleme atölyesi vardı. Ermeni ustalar Van'ı terk edince savat işçiliği de yok oldu.Bugün antikacılarda satılan "Van" damgalı savat tütün tabakaları, kemerler, takılar hep bu eski atölyelerde yapılmış işlerdir.Van Ticaret Borsası, MEKSA Vakfı'nın işbirliği ile Van'da şimdilerde savat ustaları yetiştiriliyor. Yakında bu ustalar geleneksel sanatı Van'da canlandıracak. Bu güzel gelişmeyi hikâye edeyim de başka illere örnek olsun.Ankara'da 1985 yılında kurulan MEKSA (Mesleki Eğitim ve Küçük Sanayii Destekleme Vakfı) adında bir vakıf var. Çok kimsenin habersiz ama bu vakıf 13 ilde, 24 eğitim merkezinde işsizleri meslek sahibi yapıyor. Savat, gümüş işlemeciliğinde bir süsleme sanatıdır. Gümüşün üzerine çelik uçlu kılcal kalem ile ince kanallar açılarak, resim veya motif çizilir. Sonra gümüş, bakır, kurşun karışımından oluşan ve savat adı verilen alaşım, bu ince kanallara doldurulur. Savat, gümüş eşyanın üzerindeki resimleri, motifleri simsiyah ortaya çıkarır. MEKSA Vakfı 2 yıl önce Van'da bir şube açtı. Bu şubenin başına da Mehtap Tanrıverdi isminde bir hanım getirildi. MEKSA Vakfı, Van'da genç hanımlara iş imkânı yaratmak için "Büro Yönetimi Kursu" açtı. Bugüne kadar 2 dönem eğitim programından 16-30 yaş arasında 64 genç hanım mezun oldu. Bunların yüzde 60'ı da iş buldu. Şimdi üçüncü dönem kurs devam ediyor.Van Ticaret Borsası Başkanı Feridun Irmak, MEKSA'ya, Van'da unutulan savat sanatını canlandırmak ve gençleri savat sanatçısı olarak yetiştirmek için bir ortak çalışma önerisi götürdü.Bu öneri üzerine Mehtap Tanrıverdi ve Feridun Irmak el ele vererek, "Avrupa Birliği"ne 131 bin euroluk bir proje sundu.Avrupa Birliği projeyi beğendi. Projenin gerçekleşmesi için 118 bin euro bağışladı. Van Ticaret Borsası da projeye 13 bin dolar bağışla katıldı. Böylece Van'da Gümüş İşlemeciliği Eğitim Atölyesi kuruldu. İşkur'a kayıtlı, işsiz, 18-35 yaş arasında, savat ustası olmaya istekli 20 genç seçildi. Bunlar Meslek Eğitim Okulu'nda 480 saat teorik eğitimden sonra atölye çalışmasına başladı. 64 genç hanım mezun oldu Atölyede gençleri ülkemizin sayılı savat ustalarından İsa Göze eğitiyor. Bu gençlere eğitim döneminde günde 8 euro cep harçlığı ödeniyor. Kasımda ilk dönem eğitim bitiyor. MEKSA ve Ticaret Borsası, bu gençlerin her birine kendi savat atölyelerini açabilmeleri için KOSGEB ve Halk Bankası'ndan kredi temin etmeye, destek vermeye çalışıyor.Feridun Irmak ile Mehtap Tanrıverdi, şimdilerde Avrupa Birliği'ne sunulmak üzere yeni bir proje hazırlıyor. Bu projenin amacı Vanlı hanımlara takı tasarımı eğitimi vermek. Hanımlar tasarlayacak, savat atölyelerinde ustalar bu tasarımlara dayalı gümüş üretimini geliştirecek.Böylece Van'da yok olan gümüş ve savat sanatı tekrar canlanacak...Van'da bu 20 gence İsa Göze usta sadece savat işçiliğini öğretmiyor. Gençler külçe gümüşü döverek, kalıptan geçirerek, üzerine savat işlenecekleri gümüş eşya veya takıyı da kendileri yapıyor. Henüz tütün tabakası kalıpları olmadığından ünlü "savatlı Van tabakası" üretimine başlayamadılar... İstanbul'dan bir hayırsever tabaka kalıbı teminine yardımcı olur ise, ilk savatlı tabakanın ona hediye edileceğine inanıyorum. guras@milliyet.com.tr Savat ustası 20 genç
