Derviş bonoları 21 Mart'ta satışa sunuldu. Bu bonoları yıllık bileşik (birikimli) faizi yüzde 193.7 gibi inanılamayacak yükseklikte idi. Bu bonolara 98 gün için para bağlayan üç ayda yüzde 33.65 dönem faizi alacaktı. 100 lira, üç ay sonra 133.65 lira olacaktı. Parası olan, adamını bulan bonoları kapıştı.
Derviş bonolarına para yatıranlar dün paralarını aldılar. Ama yüksek getiri beklerken ana paralarını dolar karşısında ancak koruyabildiklerini gördüler.
- Bonoların satıldığı 21 Mart günü dolar 972 bin lira idi. Bonoların vadesi olan 98 gün sonunda önce 1 milyon 300 bin liraya tırmandı, dün 1 milyon 255 bin liralara indi.
Bononun 98 günlük faizi yüzde 33.65 iken, aynı sürede doların fiyatı da benzer oranda arttı. (972 bin lira dolar fiyatını çarpınız 33.75 rakamı ile... Bulacağınız dolar fiyatı 1 milyon 990 bin liradır.)
- Ya Türk parasında kalarak, Derviş programına ve Türk lirasına güvenerek parasını mevduata, repoya, borsaya yatıranların durumu ne olacak?
21 Mart günü 972 milyon Türk lirası ile bin dolar satın alarak doları evinde yastık altında saklayanın bugün gene bin doları var.
Ama 972 milyon Türk lirası ile dolar almayıp, dolarını mevduat hesabına yatıranın 915 doları, repoda değerlendirenin 850 doları, borsaya yatırım yapanın en fazla 500 doları kalmış. Türk lirası birikimleri erimiş gitmiş.
İşte bunun içindir ki, insanlar Türk lirasından kaçarak dolara koşuyor. İşte bunun içindir ki, doların fiyatı devamlı tırmanıyor. İşte bunun içindir ki, Merkez Bankası ne kadar dolar satarsa satsın halkın talebi bitmiyor.
- Normal ülkelerde işadamları, bankalar, ithalat yapmak için dışarıdan mal getirmek için dolar talep eder.
- İnsanlar seyahate çıkmak, çocuğunun yurtdışındaki okul parasını ödemek için dolar satın alır.
Bizde işadamları, bankalar, insanlar paralarının erimesini önlemek için Türk lirasından kaçıp dolar satın alır hale geldi.
Bu tabloyu düzeltmenin tek bir yolu var. Ya faiz tırmanacak, ya döviz.
Orta vadede istikrar sağlamak için (1) Türk lirasının faiz getirisinin, enflasyonun biraz üzerine çıkarılması şarttır. İnsanlar hükümeti Türk lirasının enflasyon karşısında erimemesine özen göstereceğine inanmalıdır. (2) Anlaşıldığı kadarı ile doların 1 milyon 300 bin liralık fiyatı da güven vermemekte, halk daha yüksek bir dolar fiyatı bekleyişine girmektedir. Bu durumda "döviz tanzim satışları" ile fiyatı aşağıya çekmenin imkanı yoktur.
Derviş, geçen gün "ekonominin iyiye gittiğini" söyledi. "Devalüasyonu aklınızdan çıkarın" dedi... Dedi ama... Nasıl aklımızdan çıkaralım?.. Türk halkı bugüne kadar hep devalüasyondan kazık yedi... Dalgalı kur devalüasyonu devamlı, güncel hale getirdi. Halk devalüasyondan başka şey düşünemez oldu.
Süper faizli Derviş bonolarının bile devalüasyonu karşılayamamış olması bütün bunların üzerine tüy dikti.
