Sistemler, hele sağlık sistemi, tele-iletişim sistemi, hava ulaşım sistemi gibi birçok öğeden, birimden oluşan sistemler birden çökmezler. Hele yıllardan beri çalışmakta olan ve en bütüncül ana sistem sayılması gereken siyasal sisteme, bir tarafıyla iltisaklı olan sistemler, tek başlarına çökemezler. Kendi içlerinden birçok birimin, bileşenin, bileşkenin çökmesi gerekir.
Bir sistemi oluşturan öğeler birleştikleri zaman ortaya çıkan, güç veya direnç gücü, o öğelerin her birinin toplamından fazla oluyor. Çünkü bütün, parçalarından farklı bir şey. Gestalt psikolojisi, bize parçaların bir araya gelerek oluşturdukları bütünün, ortaya çıkan dinamik ilişkiler sayesinde parçaların toplamından farklı bir nitelik kazandığını öğretiyor.
Söz gelimi iki doktor bir klinik kursa, elde edecekleri verim, iki de hastabakıcı eklediklerinde dört doktorun çalıştığı bir kliniğe yakın oluyor. Bunun sonucu sistemin kolay çökmemesi oluyor. Örneğimizdeki doktorlardan biri devre dışı kalırsa, destek elemanı varsa, sistem çökmüyor, belki yavaşlıyor.
İtalya’da sağlık sistemi tümüyle çöktü. İtalya’da (Almanya dışında) hemen tüm Batı Avrupa ülkelerinde uzun zamandan beri sağlık sistemleri, genel kamusal sistemden soyutlanmış vaziyette. Bir başka deyişle, sağlık alt sistemi, siyasal üst sistemden bağımsız hale geldi. Siyasetçi, adeta özerk haldeki kamusal hizmet yapıyor olsa da alt sistemlerle emir-komuta-destek ilişkisini kaybetmiş durumda. Brüksel’deki bir AB bürokratı, İtalyan sağlık sistemi üzerinde Roma’daki Sağlık Bakanlığı’ndan daha çok söz sahibi. Birincil amacı Fransa-Almanya-İtalya arasında 20 yıldan az bir zamanda çıkmış iki dünya savaşının bir daha çıkmasını önlemek olan Avrupa Birliği, belki de yerel ve ulusal siyasetçilerin yükü üzerlerinden atmak amacıyla yetkisi her gün daha artarak sonunda dev bir canavara dönüştü. Brüksel’deki AB sağlık komiseri, İtalyan doktorların maaşlarını tayin edebilir ama Kovid-19 veya başka bir küresel salgında İtalyan hastaların yatırılacağı acil servis yatağı bulunmadığı zaman ne yapılacağını söylemez! Söyleyemez. Çünkü hepsi kendisini evine kilitlemiş olan Brüksel bürokratları, İtalya’nın, Fransa’nın veya (maazallah) Türkiye’nin herhangi bir acil sorununa İtalyan, Fransız veya Türk hekimi gibi yüreğinden sahip çıkamaz. Bunu dert edinebilecek bir yerel belediye başkanı komşu Almanya’da bir sebeple tanıdığı bir eyaletin sağlık bakanına telefonla yalvarır ve ölümcül derecede hasta İtalyanlar Almanya’ya sevk edilir. O İtalya ki aynı laçkalıkla haftalarca önlem almamış ve kuzeydeki virüs bulaşmış insanların güneye ve başka kentlere kaçmasına göz yummuştur. Ve o Almanya ki İtalya gibi merkezi parlamenter sisteme değil, federatif bir yapıya sahiptir, ama hiçbir zaman hayati sistemini Brüksel bürokrasisine teslim etmemiştir.
Bir uçak iki motoru birden dursa bile düşmeyebilir eğer pilotları usta ise. Pilot alt sistemi, motor alt sistemini takviye eder.
Şu tehlikeli günlerde uluslardan alınacak çok dersler var.
