Anadol A1’in tasarımcısıydı...

Türkiye’nin ilk seri üretim otomobili Anadol A1’e hayat veren tasarımcı Tom Karen, 96 yaşında hayatını kaybetti. Karen, otomotivi bıraktıktan sonra son nefesine kadar ilginç oyuncaklar tasarlamayı sürdürdü...

Benim bile çocukluğumdan bu yana aklımın ucundadır Anadol A1. Dedemin beyaz renkli 4 kapılı “süt oğlan”ı, yuvarlak farları, şaşkın bakışları, ikonik hale gelen tasarımıyla benim çocukluk kahramanımdı. Bu nedenle de o yıllarda iki şeye sahip olmayı istiyordum... “Dedemin Anadol’una” ve vitesli, kilometre saatli bir chopper bisiklete... İkisine de sahip olamadım tabii. “Polo” modeli bisiklete binecek yaşı ve “gövde boyutları”nı aştığım gibi, ehliyet aldıktan iki yıl sonra da rahmetli dedem, “süt oğlan”ı sattı...

Sözünü ettiği, hayallerimi süsleyen iki farklı şeyin, aslında bir tek “ortak yönü vardı... (Elbette ikisini de benim düşlemiş olmam değil) İlk kez Tom Karen tarafından tasarlanmış olmaları... Evet, geçtiğimiz günlerde 96 yaşında sessiz sedasız hayatını kaybeden Karen, Anadol A1’in yanı sıra İngiliz üretici Raleigh için de “Chopper” bisiklet çizmişti.

Aslen “otomotiv” değil “endüstriyel tasarımcı” olan Karen, 1962’den 1999 yılına kadar İngiliz şirketi “Ogle Design”da üst düzey yönetici ve Baş Tasarımcı olarak görev yapmıştı. Aslen Avusturya’da doğan, eski Çekoslovakya’da öğrenim gören Karen, ailesiyle birlikte 1942’de İngiltere’ye yerleşmiş, burada “Havacılık ve Uzay Mühendisliği” okudu. Bir süre havacılık sektöründe çalışan Tom Karen, ardından tasarım okumaya karar verdi. Eğitimini tamamladıktan sonra 1955’te Ford’un tasarım bölümüne giren Karen, burada Harry Potter filmiyle yeniden ünlenen Ford Anglia için yaptığı iç mekân tasarımıyla ödül aldı.

Her şeyi tasarlıyordu!

Ford’tan ayrıldıktan sonra David Ogle ile tanışan ve onun “Ogle Design” firmasının kuruluşunda yer alan Karen, fazla kalmayıp, bu kez beyaz eşya üreticisi Hotpoint’e (ki onların tasarım stüdyosunu kurdu ve ödül almalarına yardımcı oldu), ardından da Philips’e geçti. Ancak 1962’de bir olay, onun, kuruluşunda yer aldığı Ogle Design’a yeniden dönmesine neden oldu.

Nitekim, David Ogle, Karen’in tasarladığı ve MINI temelleri taşıyan bir “Ogle SX1000” otomobille kaza yaparak hayatını kaybetmişti. Karen, şirketin başına geçmesi için yapılan daveti kabul edip, 1999’a kadar Ogle Design’ın başında kaldı. Ogle’ın ölümünün ardından şirketin otomobil üretimini sonlandırıp, sadece tasarım ve danışmanlığa odaklanmasını sağladı.

Karen, o dönemde Ogle Design’ın ses getiren tasarımlarına bizzat imzasını attı. İngiliz Reliant firmasının spor otomobili olan “Scimitar”, İngilizlerin büyük bölümü nefret etse de halen sevenleri bulunan üç tekerlekli “Reliant Robin” ve onun “4 tekerlekli kuzeni” Kitten’ın yanı sıra Robin’in platformunda üretilen sıra dışı “Bond Bug” onun eseriydi.

En bilinen tasarımı ise, kuşkusuz, Türkiye’nin ilk seri üretilen yerli otomobili olan Anadol’dan (FW5) başkası değildi. Reliant firması ile birlikte yaratılan Anadol A1, Karen’in basit ancak işlevsel tasarımlar yapma felsefesinin bir ürünüydü. Yine Karen’in kaleminden çıkan “Leyland Roadtrain” kamyon serisi de, Star Wars filminde Luke Skywalker’ın kullandığı “Landspeeder” da, ses getirenler arasındaydı. Karen’in 1972’de çizdiği “Triplex Aston Martin” şov otomobili de, o dönemde ciddi şekilde kendisinden söz ettiren bir araç olmuştu.

Eğlendiren nesneler...

Bunların dışında karavanlar, radyolar, motosikletler, yine motosikletlerde kullanılmak üzere üçgen yakıt tankları, aksesuarlar tasarlayan Tom Karen, bununla birlikte “içindeki çocuğa” da hitap eden, “eğlendiren şeylere” meraklıydı. Nitekim Amerikalıların “chopper” tarzı motosiklet tasarımını bir bisiklete aktarmak da, onun aklına gelmişti. Raleigh firması için tasarladığı, vitesli ve lüks seleli, arkada iri lastikleri olan “Chopper” bisikletler, sadece İngiltere’de değil, tüm dünyada büyük beğeniyle karşılanmıştı. Nitekim bu tip bisikletlerin 1970 ve 80’lerde Türk firmaları tarafından üretildiğini de hatırlayalım...

Bununla birlikte Karen, oyuncak tasarımları da yapıyordu. Misketlerle oynanan plastik bir kaydıraktan, bomba atma mekanizması da olan tahta uçaklara, geri dönüşümlü malzemelerden üretilen oyuncaklara kadar, son nefesine dek bu tür şeyleri icat etmekten geri kalmadı Karen. BBC’ye yıllar önce verdiği bir söyleşide “Benim için insanları eğlendiren şeyler tasarlamak, gerçekten çok rahatlatıcı” diyor ve pek çok oyuncağını bizzat gösterirken eğlendiği yüzünden okunuyordu.