Öğrenci koçu Nur Eda Kasap Süslü: “Anlatılarak öğretilemeyecek pek çok şeyi çocuklar oyunla öğrenir. Çocukla oyun oynamak onun bilinçaltına ‘Sen değerlisin, seni adam yerine koyuyoruz’ mesajının yollanmasıdır”
Öğrenci koçu Nur Eda Kasap Süslü çocukların kendine özgü bir oyun dili olduğunu söylüyor. Çocuklarla daha iyi bir iletişim kurmak için de onlarla oyun oynayıp kendilerine bu dille ulaşmak gerektiğini vurguluyor. Tecrübelerinden yola çıkarak “Çocuk Eğitiminde Oyun Dili” (Hayy Kitap)
adlı bir kitap yazan Süslü, çocuğun dünyasında oyunun ve oyuncakların neden önemli bir yer tuttuğunu ve onun geleceğini nasıl belirlediğini anlattı.
Çocukların dünyasında oyun ne anlama geliyor?
Çocukların dünyasında oyun hayatın ta kendisi. Çocuklar altı yaşlarına kadar gerçekle hayal arasındaki farkı bilmezler. Her şeyi oyun olarak algılarlar. Bu nedenle yemek yerken bile oyun oynamak isterler.
Oyunlar çocuğa ne kazandırıyor?
Her çocuk bir dâhidir ve doğru oyuncaklar çocuğun içindeki dehayı ortaya çıkarabilir. Ayrıca anlatarak öğretilemeyecek pek çok şeyi oyunla öğrenirler. Düşünün, belki de ilk yetersizliğimizi ip atlarken gördük.
Evde her yaptığımıza “Harika” denirken aslında öyle olmadığını oyunlarla
anladık. Ya da birlikte futbol oynarken bireyselden ziyade birlikte başarmanın önemini kavradık.
“Küçüklüğünde çok oyun oynayan ileride daha başarılı oluyor”
Oyuncaklarımızın iş hayatımıza da katkısı oluyor mu?
Bir araştırmada, en iyi mühendislerin çiftliklerde büyüyen ve makine aksamıyla bire bir tecrübesi olmuş çocuklardan çıktığını okudum. Küçüklüğünde, ergenliğinde çok oyun oynayan çocuklar ileride iş hayatında çok daha başarılı oluyorlar. Çünkü bir başarısızlık karşısında yılmama, ekip kurma ve
o ekipleri doğru yönetme konusunda
çok daha yetenekli oluyorlar.
Tüm bu kazanımlar için ne tür oyuncaklar seçilmeli?
Oyuncakların tasarımı ve kullanımı gerçeğe benzer olmalı. Çocuğun yaşına ve becerilerine uygun olmalı. İlgisini çekmeli ve onu heyecanlandırmalı. Çocuğun duygusal gelişimini, zihinsel yeteneklerini ve hayal gücünü geliştirecek olanlar seçilmeli. Hareket becerilerini ve el-göz koordinasyonunu güçlendirecek olanlar da oldukça faydalı. Çocuğu şiddet gibi olumsuz duygulara yönlendirecek oyuncaklardan kesinlikle uzak durulmalı.
Peki doğru oyun dili nasıl olmalı?
Çocuğun her yaptığına övgüde bulunmak onun başarma isteğini öldürür. Ama gerçekten iyi şeyler yaptığında da takdir etmek gerekiyor. Başarısız olduğunda “Bir daha denemelisin, yapabilirsin” diyerek yüreklendirmek gerekiyor. Ama çocuğu iyi olmadığı
bir alanda zorlamak da doğru değil.
Bu çocuğun özgüvenini azaltır.
“Ben başarısızım” genellemesine
neden olabilir.
“Yaşlılar için torunla oyun oynamak tekrar hayata bağlanmak demektir”
Yemeğe, seyahate, misafirliğe giderken aileler yanına hangi oyuncakları almalı?
20-30 oyuncak götüreceğimize bir
lego götürmek yeterli oluyor. Çünkü legolarla çok değişik aktiviteler yapılabiliyor. Yeri geliyor çimento kamyonu oluyor. Yeri geliyor inşaat alanı oluyor. Yaratıcılığı çok geliştirdiği gibi beden diliyle çocuğun ailesine istediği mesajları vermesini de kolaylaştırıyor.
Çocuğun mesajı beden dilinden nasıl anlaşılıyor?
Çocukların duygusu neyse beden dili de o oluyor. Biz büyükler gibi değiller. O an arkadaşıyla oynamak istemiyorsa sırtını dönüveriyor. Ellerini kollarını açmış bir çocuk aslında “Hadi gel benimle oyna” diyor. Boynunu bedenine doğru öne eğmiş bir çocuk, “Yoruldum”
ya da “Artık ilgimi çekmiyor” diyor. Elindeki oyuncakları fırlatıyorsa aslında “Kendimi ifade edemedim, sinirliyim” diyor.
Kendi üretimleri olan oyuncaklar çocukların neden daha çok ilgisini çekiyor?
Çünkü çocuk onu kendiyle özdeşleştiriyor. Çocuğa her gün yeni oyuncaklar alıp çocuğun bekleme, sabretme, oyuncakla duygusal bağ kurma gibi duygularını engelleyenler biziz. Hepimiz “Küçüklüğümde bana alınmadı, bari ben alayım” diyoruz. Sonuçta ne oluyor, onları 25’inci bebek, 36’ncı araba alınmadı diye yerlere atlayıp ağlayan doyumsuz çocuklar haline getiriyoruz.
Oyunlar ve oyuncaklar büyüklere de iyi geliyor mu?
Oyunlar büyüklerin antidepresanları gibidir. Babalar için futbol maçına gitmek, anneler için alışverişe gitmek aslında farkına varmadan oynadığımız oyunlar. Örneğin, bir kadının en güzel oyuncakları ayakkabıları, takıları ve çantalarıdır. Yaşlandığını düşünen 50’li yaşlarında bir kadının veya adamın torunuyla oyun oynaması aslında tekrar hayata bağlanması demektir.
Büyüklerin onlarla oynaması çocuklar için ne anlam taşıyor?
Çok küçük çocuklar “Ben değerli miyim, seviliyor muyum?” diye düşünür. Çocukla oyun oynamak onun bilinçaltına “Sen değerlisin, seni adam yerine koyuyoruz” mesajının yollanmasıdır.
Bu duyguyu çocuğa hissettirecek özel
bir hap yok. Tek seçeneğimiz var, onunla oynarken bunları çocuğumuza hissettirmek.
Hangi oyuncak hangi beceriyi geliştirir?
l Takıp sökülebilen maketlerle oynamak deneyip çözmeyi öğretir.
l Kağıt oyunları gibi oyunlar konsantrasyonu geliştirir.
l Bloklar ve legolar dengelemeyi, seçmeyi, karar vermeyi, esnek olmayı ve uyarlamayı öğretir. Yaratıcılığı geliştirir.
l Köpük yastıklar ve boks torbaları öfkelerini, hayal kırıklıklarını yansıtabilmeleri için onlara yol gösterir.
l Yapboz parçalarını ayırmak, seçmek, denemek farklı şekilleri algılama ve ilişkilendirme güçlerini yükseltir. Renkleri ayırt etmelerine olanak sağlar.
l Kuklalar iletişim becerilerini artırır.
l Masa oyunları sosyal ilişkilerini güçlendirir.
l Kitaplar bilgilerini, hayal güçlerini ve kelime dağarcıklarını geliştirir.