İtfaiye binasından kentin belleğine...

Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi olarak hizmet veren ve 1930-32 yılları arasında inşa edilen eski İtfaiye binası, Erken Cumhuriyet Dönemi mimarisinin etkilerini taşımaktadır. Binanın mimarı Mesut Özok’tur. Eski İtfaiye binası, 1932’den 2001 yılı sonuna kadar inşa ediliş amacını fazlasıyla yerine getirmiş olsa da, şimdi kentin hafızası anlamına gelen kent arşivi ve müzesi olarak yeniden işlevlendirilerek kentle bütünleşmesinin sağlanması ve varlığının bu şekilde devam ettirilmesi, önemli bir girişim olmuştur. Binanın restorasyon çalışmaları, 8 Şubat 2002’de törenle başlatılmış ve 2004 yılı Nisan ayının başına kadar sürmüştür. Önceki adıyla İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Arşivi ve Müzesi, 10 Ocak 2004 günü yapılan törenle açılmıştır. Kurumun oluşturulmasında büyük emeği geçen, merhum Ahmet Piriştina’nın anısına, İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclisi’nin kararıyla, kurumun adı Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi (APİKAM) olarak değiştirilmiştir. İzmir’in hafızasına sahip çıkmak adına kurumsallaşan Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi, Ankara Milli Kütüphane’de bulunan, İzmir ve Ege Bölgesi’ne ait 1834 adet Osmanlı mahkeme defterini mikrofilmler halinde almış ve bu mikrofilmleri dijital ortama aktarmıştır. Şeriyye sicilleri adı verilen bu tarihi kaynak, İzmir’in ve Ege Bölgesi’nin sosyoekonomik tarihinin yazılmasında büyük bir öneme sahiptir. İzmir Milli Kütüphane ile İzmir Büyükşehir Belediyesi arasında imzalanan protokol sonucunda, 1440 cilt Osmanlıca ve yaklaşık 8000 cilt Latin alfabesiyle basılmış gazete ve toplamı 5000 cilde ulaşan el yazması eser, APİKAM’a kazandırılmıştır. Böylece APİKAM, İzmir ve Ege Bölgesi’nin tarihini araştırmak ve öğrenmek isteyenlere, tarihsel birikimin ‘tek bir merkezde’ toplanması hedefini gerçekleştirebilen bir kültür merkezi olarak, önemli katkı sağlamıştır. 2007 yılı içinde İzmir Büyükşehir Belediyesi ve Başbakanlık Osmanlı Arşivi’yle yapılacak olan protokolle, Başbakanlık Osmanlı Arşivi’ndeki İzmir’in tarihine ait tüm belgelerin kopyalarının APİKAM’a aktarılması planlanmaktadır...

İzmir kentinin tarihini şüphesiz o kentte yaşayanlar oluşturmuştur. Sayıları her geçen gün artan bağışçılar, APİKAM’ın ve dolayısıyla İzmir’in belleğinin zenginleşmesine katkılarını sürdürmektedir. Şu an APİKAM’a destek veren 153 bağışçı bulunmaktadır. Kurulduğu günden bu yana, gerek İzmir’den gerekse yurtiçi ve yurtdışından birçok araştırmacıya hizmet veren APİKAM, teknolojinin geldiği noktayı kurulan arşiv veritabanı ve arşiv programıyla yakından izlemektedir. APİKAM’da yer alan Araştırma ve Toplantı Salonu’nda 24 kişilik bilgisayar ağı üzerinden de araştırma yapmak mümkündür. 100 kişilik kapasitesiyle bu salon, aynı zamanda çeşitli sivil toplum kuruluşlarının, meslek odalarının ve akademisyenlerin toplantı yaptıkları bir birimdir. Bu birimde, APİKAM’ın kütüphanesi de yer almaktadır. İzmir’e ait kitapların yer aldığı kütüphanenin oluşumu, merhum belediye başkanı Ahmet Piriştina’nın, tarihçi-yazar Orhan Koloğlu’nun, tarihçi Salih Özbaran’ın kitaplarıyla zenginleşmiştir...

14 Şubat 2021’de aramızdan zamansız ayrılan, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyeliği ve APİKAM Müdürlüğü görevlerinde bulunmuş, Doç. Dr. Oktay Gökdemir’le, 2009 yılında ‘İzmir’in Hafızasına Sahip Çıkmak’ başlığıyla yaptığım uzun söyleşinin bir bölümünü paylaştım. Değerli hocamıza rahmet, ailesine ve sevenlerine başsağlığı diliyorum...