Prof. Dr. Mahmut Özer

Köy enstitülerinin ülkemizde eğitim tartışmalarında özel bir yeri bulunmaktadır. Cumhuriyet kurulduğunda savaş yorgunu bir toplum vardır ve nüfusun %80’ninden fazlası köylerde yaşamakta ve eğitimsizdir. Köy enstitüleri böyle bir ortamda doğmuştur. Ancak, köylerdeki vatandaşların eğitime erişim sağlaması ve tarımsal kalkınmada desteklenmesinin ötesinde ikinci bir fonksiyon daha yüklenmiştir. Bir başka deyişle, köy enstitüleri ile bir taraftan eğitime erişimi artıracak ve tarımsal kalkınmaya katkı verecek diğer taraftan Cumhuriyet insanı yetiştirmeyi sağlayacak bir eğitim modeli inşa edilmeye çalışılmıştır. Dolayısıyla, köy enstitüleri sadece bir eğitim kurumu değil, ayrıca bir endoktrinasyon aygıtı olarak yapılandırılmıştır.

Köy enstitülerine giden yolda ilk denemeler Milli Eğitim Bakanı Saffet Arıkan döneminde ‘Köy Eğitmen Projesi’ ile başlar. 1937-1940 yılları arasında uygulanan bu proje ile askerliğini onbaşı veya çavuş olarak yapan köylü gençler 6 aylık kurslardan geçerek köylerde eğitmen olarak görevlendirilir.

Hasan Ali Yücel eğitim sistemimizde çok önemli izler bırakmış erken Cumhuriyet döneminin en önemli Milli Eğitim Bakanıdır. 1938-1946 yılları arasında yaklaşık 8 yıl Bakanlık görevinde bulunuyor. Elbette, Hasan Ali Yücel söz konusu olunca akla iki şey geliyor: köy enstitüleri ve Batı klasiklerinin Türkçeye çevrilerek yayımlanması. Aslında yakından bakıldığında Hasan Ali Yücel çok daha fazlası. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınlarından çıkan ‘babam hasan ali yücel: Gülümser Yücel Kitabı’ hem dönem hem de Hasan Ali Yücel’i, ailesini, tutkularını ve kırgınlıklarını çok daha yakından tanıma fırsatı veriyor.

Hasan Ali Yücel Osmanlı’dan Cumhuriyet’e geçiş döneminin tüm sancılarına tanıklık etmiş, yaşamış ve süreçlerde aktif rol almış bir eğitimci ve siyaset adamı. Gülümser Yücel babasının yaşadıklarını ve yaşadığı dönemi öz bir şekilde şu şekilde ifade ediyor: “…Babam, çocukluğundan beri birçok siyasi olaya şahit olmuş bir adam.

Alev Alatlı’yı kaybedeli bir yıl oldu. Kapadokya Üniversitesi 3-4 Şubat tarihlerinde ‘Alev Alatlı’yı Anlamak Sempozyumu-II’yi düzenledi. Sempozyumun birinci günündeki tüm oturumlara katılma imkânım oldu. Oturumda konuşanlar hayatı bir şekilde Alev Alatlı ile kesişenlerden oluşuyordu. Bu nedenle çok kıymetliydi ve Alatlı’yı daha yakından tanımak için çok önemli bir fırsattı.

Alev Alatlı, ülkemize inanan ve tarihi müktesebatına dayanarak günümüz sorunlarına çözümler üreterek hayatın doğru yönde akışına katkı vermek için ömrünü harcamış değerli bir aydınımızdı. Türkiye’ye derinden inandığı gibi insanlarımıza da derinden bağlıydı. Bu inanç ve bağlılıkla romanları, yazıları ve söyleşileri ile önümüzü görmemizi sağladı. Üretimini hiç kesmedi. Hastanede olduğu günlerde dahi yeni projeler geliştirmekten ve çevresiyle paylaşmaktan geri durmadı.

Alatlı sadece eserlerine ilgi göstermedi, ayrıca gücü yettiği kadar herkese yetişmeye, yönlendirmeye

Yapay zekâ teknolojisi, önceki teknolojik kırılmaların çok ötesinde derin dönüşümlere yol açmaktadır. Özellikle çok hızlı gelişmesi ve çok amaçlı kullanılma kapasitesi bu dönüşümü hızlandırmaktadır. İki yıl gibi kısa sürede bu sistemlerin kullanılmadığı bir alan hemen hemen kalmamıştır. Hızla yeni bir ekosistem oluşmaktadır. Yapay zekâ alanında ülkeler arasındaki rekabet de artmaktadır. Geçen hafta Çin’li girişim DeepSeek’in ABD piyasalarını nasıl derinden etkilendiği göz önüne alındığında yeni karşı hamlelerin gelmesi yakındır. Dolayısıyla, yapay zekâ teknoloji dalgası önceki teknolojik kırılmalardan çok farklı olduğu için yapay zekâ teknolojilerinin sağladığı faydalardan çok bireysel ve toplumsal etkileri üzerinde durmak neyle yüz yüze olduğumuzu anlamamızı kolaylaştıracaktır. Bu bağlamda dönüşümün üç olası etkisi gün geçtikçe daha belirgin olmaya başlıyor: yapay zekâ sisteminin özerkliğinin giderek artması ve kontrol

Yapay zekâ teknolojisi son yıllarda, özellikle ChatGPT gibi üretken yapay zekâ uygulamalarıyla yaşamın tüm alanlarını kuşatmaya başladı. Bu uygulamaların eğitimden sağlığa, biyoteknolojiden savunma sanayine, finans sektöründen hizmet sektörüne kadar hemen hemen girmediği alan kalmadı. İnsanlık zekâ olarak kendisi ile rekabet eden yeni bir teknolojik ekosistemin içerisinde yaşamaya çalışıyor. Örneğin, OpenAI tarafından piyasaya sürülen büyük dil modellerini kullanan üretken yapay zekâ teknolojisi ChatGPT, artık teknoloji okuryazarlığı olan her yaştan insanın yaşamının vazgeçilmezleri arasında yer alıyor.

Bu nedenle ülkeler yapay zekâ teknoloji yarışında önde yer alabilmek için bu teknolojilerin geliştirilmesine devasa yatırımlar yapıyor. Özellikle ABD ve Çin diğer alanlardaki kıyasıya rekabeti son zamanlarda yapay zekâ alanında da artırdılar. Yapay zekâ alanına devasa bütçeli yatırımlar yaparak bu alanda öncü olmaya, dolayısıyla ekonomik getirilerini maksimum yapmaya çalışmaktalar. Örneğin

Başlık, İsmail Coşkun ve Mehmet Güven Avcı’nın editörlüğünü yaptığı Kemal Tahir’in 1950 sonrası yazıları, soruşturmaları ve söyleşilerini içeren ve KeTeBe yayınları tarafından 2024 Mayıs ayında yayımlanan kitaba ait. Kemal Tahir, yazdığı romanları, soruşturmaları ve yazıları ile ülkemizin Tanzimat’tan itibaren içerisine düştüğü türbülans ve bu türbülanstan çıkış çabalarına çok önemli katkılar sağlayan ve tarihiyle tutarlı yeni bir dil inşasında yol gösteren bir deniz feneridir.

63 yıllık ömrünün 13 yılı hapiste geçer. Mahkûmiyetinin nedeni Sabahattin Ali’nin hikâye kitaplarını asker olan kardeşi ve arkadaşlarına vermesidir (sh.140). Kemal Tahir küsmez ve bu süreci verimli bir hazırlık evresine dönüştürmeyi başarır. Hapishanede Sağırdere, Körduman, Esir Şehrin İnsanları, Esir Şehrin Mahpusu ve Kelleci Memet romanlarını yazar (sh.142). Ayrıca, yeni romanların hazırlık dosyalarını oluşturur. 

Kemal Tahir gerçekçi bir romancı olmanın çok ötesinde bu

‘Dünya Ekonomik Forumu ‘2025 İşlerin Geleceği Raporu’ Üzerine Notlar’ başlıklı bir önceki yazımda ‘2025 İşlerin Geleceği Raporu’ üzerinde genel değerlendirmelerimi yapmıştım. Bu yazıda işverenlerin 2025-2030 döneminde beceri alanındaki beklentilerine dair öngörülerini daha detaylı değerlendireceğim. Rapordaki becerilerle ilgili kısımdaki bulguların en önemli faydası, bu dönemde büyüyen ve gerileyen işlerin becerilerini karşılaştırmaya imkân verdiği için işgücü piyasalarında dinamik iş geçişlerini, yani beceri transferlerini mümkün kılacak fırsat pencerelerini görmeyi mümkün kılmasıdır.

Covid-19 salgınının çok farklı alanlarda dijital çözümleri öne çıkardığı biliniyor. Dijital çözümler bu dönemde uzaktan çalışma kapasitesini artırırken raporda da vurgulandığı gibi işletmelerin yapay zekâ teknolojileri gibi ileri teknolojileri benimsemelerini hızlandırdı ve hızlı teknolojik dönüşümlere uyum sağlamak için gerekli becerileri daha hızlı

Dünya Ekonomik Forumu (WEF) teknolojik değişim, jeoekonomik parçalanma, ekonomik belirsizlik, demografik değişimler ve yeşil dönüşümün etkileri ile işgücü piyasasında ve işlerde yaşanacak dönüşümlere yönelik ‘The Future of Jobs Report 2025’ raporunu yayımladı. Rapor dünya genelinde toplamda 14 milyondan fazla çalışanı temsil eden 1.000'den fazla önde gelen küresel işverenin 2025-2030 dönemine yönelik perspektiflerini bir araya getiriyor.

Raporda dijital erişimin genişlemesi nedeniyle işverenlerin %60’nın 2030 yılına kadar işlerinde bu kapsamda önemli dönüşümlerin gerçekleşmesini beklediklerini ortaya koymaktadır. En çok dönüşüm beklenen alanlar yapay zekâ ve bilgi işlem (%86), robotik ve otomasyon (%58) ve enerji üretimi, depolama ve dağıtımı (%41) olarak sıralanmaktadır. Bu beklentiyle uyumlu olarak yapay zekâ ve büyük veri, ağlar ve siber güvenlik ile teknolojik okuryazarlıkla ilgili becerilere yönelik talebin de artması beklenmektedir.

Artan yaşam maliyeti işverenler arasında genel