Avrupa'nın en önemli ve geniş kuruluşu hangisidir?
Çok kimse bu soruyu, fazla düşünmeden, AB (Avrupa Birliği) diye yanıtlayacaktır.
Oysa doğrusu AK'dir. Yani Avrupa Konseyi.
Gerçekten AK bugün Avrupa'nın en büyük örgütü olduğu kadar, en eskisidir de...
Konsey dün, kuruluşunun 50'nci yıldönümünü kutladı.
Ve dün üyeliği gerçekleşen Gürcistan ile beraber, AK'ye dahil ülkelerin sayısı da 41'i buldu.
Böyle bir mutlu yıldönümünde, AK için "41 kere maşallah" demek lazım!
* * *
AVRUPA Konseyi her nedense Avrupa Birliği kadar "medyatik" olmadığı için, kamuoyunun dikkatlerini pek çekmiyor. Oysa AK, Avrupa için olduğu kadar Türkiye için de çok önemli bir kuruluştur.
"Avrupa" derken de, dar anlamda Avrupa coğrafyası kastedilmiyor artık. AK'nin "alanı", Avrupa'nın Atlantik sahillerinde başlıyor, Kafkasya'dan geçip ta Pasifik'e kadar uzanıyor.
AK'nin işlevi ve icraatı da, "eskiliği" ve "genişliği" kadar mühim.
Konsey 5 Mayıs 1949'da kurulduğu zaman, 10 üyesi vardı. Bunlar savaştan yeni çıkan ve barışçı, huzurlu, birleşik bir Avrupa hayal eden ülkelerdi. Bunun gerçekleşmesi için Konsey'in ilk kurucuları, üç önemli ilke üzerinde durmuşlardı: Demokrasi, insan hakları ve hukuk devleti...
Böyle bir hedefle yola çıkan AK, önce kendi bünyesi içinde bir yasama organı (Parlamenter Asamble) ve bir de yürütme organı (Bakanlar Komitesi) kurdu. Bu zaman içinde AK 173 sözleşmeye imzasını koydu.
Avrupa Konseyi'nin ilgi alanı çok geniş. Bunun içinde, terörizmden uyuşturucuya, işkenceden yolsuzluğa, ırkçılıktan basın özgürlüğüne kadar çeşitli konular yer alıyor.
AK'nin en etkin organlarından biri de, Strasbourg'daki İnsan Hakları Mahkemesi'dir. Kuşkusuz en önemli anlaşma da, 1953'te imzalanan İnsan Hakları Sözleşmesi'dir...
* * *
TÜRKİYE Avrupa Konseyi'nin kurulmasından 3 ay sonra, Ağustos 1949'da - Yunanistan ile birlikte - üye oldu. Yani Türkiye tam 50 yıldır bu önemli örgütün üyesidir. Askeri darbelerin yapıldığı dönemlerde dahi, Konsey Türkiye'yi kendi bünyesinde tuttu. Oysa Yunanistan 1967'den sonra Konsey'den çıkarılmıştı...
Türkiye'nin "Avrupa vizyonu"nda, AK'nin yeri büyüktür. Bu sayede Türkiye'de birçok uyum yasaları çıkarılmıştır. AK Parlamentosu'nda TBMM'nin 12 üyesi daima faaliyet göstermiştir.
Ancak Dış Politika Enstitüsü Başkanı Seyfi Taşhan'ın belirttiği gibi, Türkiye bir yandan AK içinde bu kadar aktif iken, diğer yandan da demokrasi ve insan hakları uygulamaları nedeni ile Konsey'in sıkı denetimi altına girmiştir. Son yıllarda Türkiye'de bu alandaki aksamalar ve yetersizlikler, AK ile ilişkilerinde sıkıntı yaratmıştır.
Ama her şeye rağmen, Türkiye ile AK arasında oldukça sağlam bağlar var. Bunun böyle devam etmesi ve gelişmesi Türkiye için de çok önemli. Hele AB'nin kapıları kapalı kaldığı sürece...
Yazara E-Posta: skohen@milliyet.com.tr