Hüseyin sonrası...

KRAL Hüseyin'in cenazesi onun büyük bir devlet adamı, gerçek bir dünya lideri olarak kabul edildiğini gözlerin önüne serdi. Hasta yatağından kalkan Rusya Cumhurbaşkanı Yeltsin'den yanına ABD'nin eski başkanlarını alan Başkan Clinton'a, Ürdün'le ilişkileri bozuk olan Suriye Devlet Başkanı Esad'dan muhalefeti de kalabalık heyetine katan İsrail Başbakanı Netanyahu'ya kadar, pek çok liderin Amman'daki törene katılması, Hüseyin'in, ölümünde dahi dostlarla düşmanları bir araya getirme gücünü ortaya koydu...
Evrensel çapta gösterilen bu saygı ve takdir, merhum Kral'ın barışçı, uzlaşıcı, gerçekçi, cesur, vizyon ve inisiyatif sahibi bir önder olmasının bir sonucudur. Günümüzde, sadece Ortadoğu'da değil, dünyada az rastlanan nitelikler bunlar...
* * *
ÖYLESİNE üstün vasıfları ve parlak başarılarla dolu bir sicili olan bir liderin ölümünden sonra, onun halefinin - kim olursa olsun - işi çok zor olur. Genç Kral Abdullah işte şimdi böyle bir durumda.
Yeni Kral için zorluk sadece devlet yönetiminde deneyimsiz, yani bu işte yeni olmasından kaynaklanmıyor. Abdullah herhalde bu "acemiliği"ni çabuk atlatacaktır. Bunun için iyi bir eğitimi ve disiplini vardır. Asıl önemlisi, kendisine Saray ve hükümet çevresi destek olacaktır. Kral Hüseyin, devamlılığı ve istikrarı sağlayacak kurumları miras olarak bırakmıştır. Hüseyin'in içte ve dışta izlediği siyaset kalıcı nitelikte "devlet politikası" olmuştur.
Bu bakımdan, Kral Abdullah'ın babasının izinden gitmeye ve aynı politikaları sürdürmeye çalışacağından kuşku duymamak lazım.
* * *
NE var ki bu yeni dönemde bazı ciddi sorunların ve tehlikelerin ortaya çıkması olasılığı da var.
* İçerde Kral Abdullah, babasının kurduğu siyasal istikrarı korumaya ve başlattığı demokratik süreci daha ileriye götürmeye kararlı görünüyor. Ancak Ürdün içinde - ve dışında - bazı güçler, Hüseyin'in bıraktığı boşluktan yararlanmak isteyebilir. Örneğin köktendinci çevreler ve rejim karşıtı gruplar, bazı çıkışlar yapmaya teşebbüs edebilirler.
İçerde bu dönemde Ürdün'ün karşılaşacağı en önemli sorun, ekonomik zorluklardır. Kendi kaynakları sınırlı ve dış desteğe bağımlı olan Ürdün'de halkın önemli bir kesimi fakirlik çizgisinin altında yaşıyor. Ürdünlüler şimdi yaşam koşullarının iyileştirilmesi beklentisini yeni Kral'a bağlayacaklar. Eğer Saray içinde uyum hüküm sürerse ve taht konusunda bir sürtüşme çıkmazsa, Abdullah amcası Prens Hasan'ın ekonomi bilgisinden ve deneyiminden yararlanarak bazı atılımlar yapabilir...
* Dışta, yeni dönemde Ürdün herhalde ABD ile sıkı bağlarını, İsrail ile barışı ve işbirliğini, Mısır ve Körfez ülkeleri ile yakınlaşmayı sürdürecektir. Amman, Arafat'a desteğini devam ettirecek ve Filistin'in bağımsızlığına yardımcı olacaktır.
Ancak bu bağlamda bazı sıkıntılar ortaya çıkabilir: Ürdün'ün desteklediği barış süreci tıkanmıştır. İsrail'de nisanda seçimler yapılacaktır. Mayısta da Filistin devletinin ilan edilmesi söz konusudur. Bu iki gelişme barış sürecini büsbütün tehlikeye düşürebilir. Eğer aşırılık ve gerginlik hakim olursa, Kral Abdullah (Ürdün nüfusunun çoğunluğunu oluşturan Filistinlilerin de baskısı ile) İsrail'e karşı daha mesafeli davranmak zorunluğunu duyabilir. Unutmamalı ki, Suriye, Irak, Libya gibi "ret cephesi"ndeki Arap ülkeleri, Kral Hüseyin'in İsrail politikasına karşı daima sert tepki göstermişlerdir. Şimdi aynı tavrı, daha iyi sonuç verir umudu ile, Kral Abdullah'a karşı sergileyeceklerdir.
Hüseyin'in cenazesi, Suriye ve diğer Arap ülkelerinin Ürdün'e şimdi dostluk ellerini uzatmaları için bir fırsat yarattı. Bu, Ürdün ile pek dost olmayan bu ülkeler arasında yeni bir sayfanın açılmasına yol açabilir mi? Böyle bir şey olursa, Amman'ın İsrail ve ABD ile ilişkileri olumsuz etkilenmez mi?
* * *
KRAL Hüseyin'in ölümünden sonra, Ürdün'ün politikalarında önemli bir değişiklik olmayacağı konusunda genel bir kanı var. Bu, bölgede dengelerin değişmemesini ve istikrarın devam etmesini isteyenlerin de genel arzusudur.
Ancak Ürdün'deki iktidar değişikliği - düzenli ve yumuşak bir geçiş şeklinde gerçekleşmekle beraber - ilerisi için tamamen kaygıdan yoksun da değildir.
Ortadoğu gibi kaypak bir bölgede geleceği tahmin etmek çok zor. Hele Hüseyin'den sonra, daha da zor...




Yazara E-Posta: skohen@milliyet.com.tr