BU kez ekonomik krizden söz etmiyoruz.
Konumuz daha çok uluslararası uyuşmazlıklarla ilgili...
Günümüzde bu tür anlaşmazlıkları halletmek ve krizleri önlemek için, "resmi diplomasi"nin dışında geliştirilen yeni bir yöntem var. Buna "Track II" yani "ikinci hat" diplomasisi deniyor. Bu da "anlaşmazlıkların çözümü" metoduna dayanıyor.
İki ülke - ya da aynı ülkede yaşayan toplumlar - arasındaki uyuşmazlıkları çözmeye, kriz veya çatışma noktasına gelmeden önlemeye yönelik bu "gayri resmi diplomasi" şekli, bir süredir çok revaçta.
* * *
BU yöntemin denendiği ülkelerden biri de Türkiye...
Türk - Yunan yakınlaşmasında sivil toplum kanalı ile uygulanan metod budur. İşin başında, "anlaşmazlıkların çözümü" konseptinin temelini oluşturan "gayri resmi temaslarla güven ortamı yaratmak" yolu seçilmiş ve bu yönde epey mesafe katedilmiştir.
Şimdi aynı yöntem, Türk - Ermeni uyuşmazlığında da deneniyor.
Hafta içinde kurulduğu açıklanan "Türk - Ermeni Uzlaşma Komisyonu", ana hatları ile "Track II" metodunu uygulayarak bir anlaşma ortamı yaratmak üzere yola çıkmış bulunuyor.
Geçen günkü yazımızda da belirttiğimiz gibi, bu doğru yolda ve zamanında atılan önemli bir adım. Ama sadece ilk adım. Yol uzun ve çetindir. Kısa vadede somut sonuç beklenemez.
* * *
YILLARDAN beri bu alanda çalışan ve son olarak da ortak Türk - Ermeni girişimine yardımcı olan Dr. David Phillips, Washington'daki "American" Üniversitesi'nde "Anlaşmazlıkları Önleme Programı" Müdürü ve Viyana'daki Diplomasi Akademisi'nde, aynı konuda öğretim üyesi.
Dün, kendisi ile İstanbul'daki sohbetimizde bu yöntemin başarı şanslarını tartıştık. Asıl sorun şu: Anlaşmazlıkların nedeni ortadan kalkmadıkça, sadece bu tür temaslarla güven ortamı yaratmak yeterli mi? Esas sorunun bir çatışma noktasına gelmesi halinde, "Track II" ile oluşturulan ortamın kaybolması tehlikesi yok mu?
Phillips'e göre, bu yöntemin amacının "resmi diplomasi"nin yerini almak olmadığı, sorunları çözmenin hükümetlerin işi olduğu, sivil toplumun gayriresmi girişimlerinin ise sadece yetkililerin işini kolaylaştırmak olduğu unutulmamalıdır. Türk - Yunan temaslarında olduğu gibi, Türk - Ermeni girişiminin amacı da budur...
* * *
Dr. Phillips "Bazen yıllar çalışılarak oluşturulan müsait ortamın, bir krizin patlak vermesi ile bozulduğu vakidir. Ama çoğu zaman kriz döneminde dahi, sivil toplumlar arasındaki yakınlaşmanın devam ettiği de bir gerçektir" diyor. Onun ifadesi ile "sivil toplumun bilinçlenmesi, krizleri amortise eden bir emniyet supabı işlevini görür."
Genelde uzlaşmak için en iyi dönem, ülkenin güçlü mü, yoksa zayıf olduğu dönem midir? Dr. Phillips'e göre ideal olan şey, ülkelerin siyasal ve ekonomik bakımdan güçlü oldukları dönemde, uzlaşma iradesini göstermesidir. Bunun kesin bir kuralı yoktur. Ama esas olan "güçlü liderlik"tir...