Yorum Sınır ötesi harekât seçeneğini değerlendirirken, bu soruya da önemle eğilmek gerekiyor.Tabii ki böyle bir opsiyona başvurma zorunluğu kaçınılmaz hale gelirse, "Dünya buna ne diyecek?" kaygısı daha arka plana düşecektir. Türkiye herhalde uluslararası topluluktan gelecek tepkiler ve diplomatik alanda doğacak sıkıntılar yüzünden -mutlaka yapılması gerekiyorsa- askeri bir müdahaleden vazgeçecek değildir.Bu değerlendirmede iki nokta önem taşıyor: Birincisi, girişilecek operasyonun şekil ve çapıyla ilgili. İkincisi ise, tepki gösterecek ülkelerin ne ölçüde etkili olacağıdır.Birinci konuda, harekâtın hedefi, kapsamı ve süresi, uluslararası tepkileri de belirleyecektir.Daha açık bir deyişle, eğer operasyon belirli hedefler üzerinde odaklanırsa, kısa sürerse ve sivillere zarar verme gibi "yan etkiler" yaratmazsa, dünya buna fazla ses çıkarmayacak, ani tepkiler de ciddi bir sıkıntı yaratmayacaktır.Bunun aksi olursa, yani operasyon geniş çapta, sürekli çatışmalara ve bazı toprakların uzun bir süre işgal altında tutulmasına yol açarsa, tepkiler de ona göre daha sert olacak ve -BM gibi kuruluşların müdahaleleri, önemli devletlerin baskıları gibi- sıkıntılara yol açacaktır. Türkiye'nin Kuzey Irak'a karşı olası bir askeri operasyonu, uluslararası platformda ne gibi tepkiler ve etkiler yaratır? İkinci konu, tepkilerin hangi ülkelerden ve kuruluşlardan geleceği ile ilgili...Kuşkusuz bu bağlamda en önemli ülke, ABD'dir. ABD, şimdiye kadar çeşitli manevralarla Türkiye'nin müdahalesini önlemiştir. Ama şimdi Amerikalılar da, artık bunu pek engelleyemeyeceklerini seziyor gibiler... Sonuçta eğer bu operasyon, yukarıda belirttiğimiz gibi, sınırlı ve kısa süreli olursa, Washington'un sesini fazla yükseltmeden bu olayı geçiştirmesi mümkün...Operasyonun geniş boyutlar alması ve sürmesi ise, farklı tepkilere yol açabilir. Ancak bu takdirde dahi, ABD ordusunun Kuzey Irak "cephesi"nde Türk askeri ile karşı karşıya gelmesi, -düşünülmesi dahi kaygı verici- zayıf bir olasılık...Türkiye'nin sınır ötesi operasyonuna tepki gösterecek olan diğer bir ülke Irak'tır. Bağdat'taki yönetim de son açıklamalarında buna karşı çıkıyor. Ama açıkçası, ülkesine ve hele kuzey bölgesine hâkim olamayan bugünkü Irak hükümetinin göstereceği tepkinin fazla bir "kıymeti harbiyesi" olamaz.Iraklılar bu olayda, Arap dünyasının desteğini elde etmeye çalışabilirler. Ancak bunun da pratikte fazla bir değeri yok.Buna karşılık, Kuzey Irak'taki Kürtlerden ve özellikle Barzani yönetiminden gelebilecek tepkileri -hatta engelleri- dikkate almak gerek. Bunun da nötralize edilmesi, operasyonun kapsamı ve süresi -ve bunun iyi anlatılması- ile ilintilidir... Tepkinin ölçüsü Bunun dışında Avrupa'dan Rusya'ya ve komşu ülkelere kadar dış dünyanın çeşitli yerlerinden gelecek tepkilerin sarsıcı (hele caydırıcı) nitelikte olacağını sanmıyoruz. Tabii bu da, eylemin kapsamına ve süresine bağlı...Son günlerde Türkiye'de konuyla ilgili olarak yapılan tartışmalarda, İsrail'in sık sık yaptığı sınır ötesi operasyonları örnek verilerek "Bakın dünya buna bir şey demiyor" değerlendirmesi yapılıyor. Unutmamalı ki, İsrail bu tür operasyonları "savaş durumu" hâlâ sona ermeyen, "düşman" sayılan komşularına karşı yapıyor. Kaldı ki, son Lübnan harekâtında olduğu gibi uluslararası camia (İsrail'e her zaman tam destek veren ABD dışında) buna şiddetle karşı çıkmıştır. Türkiye dahil... skohen@milliyet.com.tr Eylemin sınırı