Şu sırada dengeleri zorlayan başlıca fakt"r, giderek bir savaşa d"nüşmekte olan İsrail - Filistin çatışmalarıdır. Ama tek etken bu değil. ABD ile Suudi Arabistan arasında yüzeye çıkan anlaşmazlıklar da eski dengeleri değiştirebilecek nedenlerden biri.ABD'nin müdahale tehditleri ile karşılaşan Irak' ın Rusya'dan Çin'e, Arap Birliği'nden İran'a kadar çeşitli ülkelerden destek arayışı da, dengeleri etkileyebilecek bir başka olgu.Nihayet buna İran' ın da ABD'ye Afganistan'daki harekat sırasında verdiği dolaylı desteğe karşın, şimdi kendi emellerine y"nelik politikalar uygulaması da (Afganistan'ın güneyindeki b"lgeyi kendi nüfuzu altına almak gibi) bu fakt"rlere eklenebilir.* * *AYLARDAN beri tırmanarak süregelen İsrail - Filistin çatışmaları, artık yerel boyutları aşıyor. Bunun sebebi sadece hemen hemen her gün cereyan eden saldırıların ve misillemelerin çok kanlı bir savaş halini alması değil. İsrail'in Yaser Arafat'ı saf dışı etmesi, ABD'nin Şaron'un bu politikasına yeşil ışık yakması, Filistin'de radikal "rgütlerin giderek kontrolü ele alması, son yakalanan silah gemisi olayında g"rüldüğü gibi bunun arkasında İran'ın bulunması gibi gelişmeler, olayı b"lgesel, hatta uluslararası platforma taşıyor. ABD'nin 11 Eylül'den sonra Arap dünyasından g"rdüğü desteğin şimdi bu gelişmeler nedeni ile erozyona uğraması olasılığı var. Nitekim şimdiye kadar İsrail - Filistin cephesinde olanlara seyirci kalan Arap ülkelerinin, Bush y"netimine karşı da seslerini yükseltmeye başladığı g"rülüyor.Bu ülkeler arasında Suudi Arabistan da var. Veliaht Prens Abdullah dün iki ABD gazetesine verdiği demeçte, ABD'nin İsrail'e desteğinin, Washington - Riyad ilişkilerini olumsuz etkileyeceği uyarısında bulundu. Daha "nce de Riyad'dan gelen haberler, Suudi hanedanının ABD'nin bu ülkedeki askerlerini geri çekmesini isteyeceğine işaret ediyordu. Gerçi bu talep henüz resmen yapılmadı. Ama Suudi y"netiminin Bin Ladin'i tutan ve Amerika'dan nefret eden (ayrıca hanedana da karşı olan) kamuoyunun baskısı altında bulunduğu açık. Prens Abdullah'ın hanedanın durumunu pekiştirmek için, ABD'yi ne "lçüde karşısına almaya cesaret edeceği sorulabilir. Ama, bu durumun Washington'u zorladığı ve kaygılandırdığı da muhakkak.ABD'nin Suudi Arabistan'daki üslerini kaybetmesi, K"rfez'deki ve Ortadoğu'daki askeri varlığını ve siyasal nüfuzunu elbet olumsuz etkiler. Washington bu durumda alternatifler aramak zorunda kalacaktır. Daha şimdiden Arap Emirlikleri (hatta Türkiye) gibi seçeneklerden s"z ediliyor...* * *B™YLE bir durum, ABD'nin b"lgedeki etkinliğinin kırılmasını arzulayan tüm güçleri sevindirecektir. Kuşkusuz bunların başında Bin Ladin ve onu tutan kütleler gelir. Ama asıl b"yle bir değişiklik, ABD'nin baskılarına karşı direnen Irak'ı cesaretlendirecektir.Saddam y"netimi şu sırada giriştiği yoğun bir diplomasi ile, ABD'nin Irak'a karşı olası bir askeri müdahalesine karşı olan ülkelerin desteğini sağlamaya çalışıyor. Rusya, Çin, İran ve Arap ülkeleri, bu vesile ile, b"yle bir müdahaleye karşı olduklarını açıklamış bulunuyorlar. Bu, ABD'nin Irak'ı vurmaya yeltenmesi halinde, 11 Eylül'den sonra ve Afganistan'a müdahale sırasında oluşan dengelerin bozulabileceğinin işaretini veriyor.™teden beri Ankara'nın da Washington'a dostça uyarısı bu değil miydi? skohen@milliyet.com.tr Ortadoğu'daki stratejik dengelerde, yeni sarsıntıların işaretleri geliyor.