Saat 12'yi çalarken...

Sami KOHEN

TELEFON hattının öbür ucunda Priştina. Kosovalı gazeteci, heyecan içinde "artık saat 12'yi çaldı" diyor. "Kosova'da savaş başladı. Arnavut halkı, Sırp işgalcilerinin giriştiği kıyım karşısında hareketsiz kalamaz... Daha önce şiddet istemeyen ve Kurtuluş Ordusu UCK'nin eylemlerini onaylamayan geniş kütleler, şimdi savaşmaktan başka çare görmüyorlar. Dişe diş, intikam diyorlar... Miloseviç bir kasap. Etnik temizlik peşinde. Ama Arnavut halkı buna boyun eğmeyecek. Savaşacak"...
Kosovalı meslektaşımın söyledikleri, Kosova'da önümüzdeki günlerde ve haftalarda daha çok kan akacağının işaretini veriyor. Uluslararası camianın çatışmaları önlemek için harcadığı çabaların başarı şansı, şu sırada hiç de parlak görünmüyor. AB adına İngiltere Dışişleri Bakanı Robin Cook'un misyonu sonuç vermedi. Arabuluculuğa soyunan diğer siyaset adamlarının (bu arada Pangalos'un) "saat 12'den sonra" Kosova'yı savaşın eşiğinden geri döndürmesi de kolay değil. Belki uluslararası camia, Amerikası ve Rusyası ile, tekvücut olup, - Bosna için yapıldığı gibi - Kosova'ya çokuluslu bir askeri güç gönderileceği uyarısında bulunur ve tarafları masaya oturmaya zorlarsa, durum yatışabilir...
Ama şu anda böyle bir konsensüs yok. ABD "gerekirse kuvvet göndermek"ten söz ederken, Rusya, Belgrad ile "diyaloğun devamını" istiyor... Arnavutluk şimdiden ordusunu alarma geçirmiş durumda... Makedonya, Kosova'dan bir göç kaygısı içinde, sınırda önlem alıyor... Batılı analistler, Kosova'daki kıvılcımların tüm Balkanlar'ı alevlendirebileceğinden korkuyor. Bu konuda felaket senaryoları ortaya atılıyor...
* * *
BU senaryoların en kötüsü, "domino teorisi"ne dayanıyor. Yani Kosova'daki olayların "zincirleme etkisi"nin tüm Balkan ülkelerini - ve hatta Türkiye'yi de - bir çatışmanın içine çekebileceği öne sürülüyor.
Nasıl mı? Senaryo şöyle: Kosovalı meslektaşımızın deyişi ile, saat 12'yi çaldıktan sonra, Kosova kan gölüne dönüşüyor... Komşu Makedonya'da ve Arnavutluk'ta bunun etkisi hemen hissediliyor. Makedonya nüfusunun dörtte biri Arnavut kökenli. Onlar da Makedon hükümetinin kendilerine karşı tutumundan şikayetçi. Ve de Kosova'daki "kardeşleri" ile dayanışma içinde. Dolayısı ile, Kosova'da olaylar büyürse, Makedonya'da da bir kıpırdama başlar. Bu Kosova'ya destek mücadelesine dönüşür... Bu arada Arnavutluk da buna seyirci kalmaz. Gerçi bu ülke son zamanlarda iç kargaşa yüzünden epey güç kaybetti. Ama iş Kosova'daki "kardeşlere" destek olunca, Arnavutluk da ayağa kalkar. Tiran'da herkes kendi derdini unutur, "ulusal dava" için seferber olur...
Senaryo burada noktalanmıyor. Dahası var.
Makedonya'nın ve de Arnavutluk'un bu işin içine girmesi karşısında, diğer komşular, yani Bulgaristan ve Yunanistan da buna bulaşır. Makedonya her iki ülkenin ilgi ve etkinlik alanı içinde. Ne Sofya, ne Atina buradaki dengelerin değişmesini ister.
Ve nihayet, senaryonun son bölümü: Özellikle Yunanistan bir müdahalede bulunursa, Türkiye de buna seyirci kalamaz. O da sonunda kendisini - hem iç hem dış faktörlerin etkisi ile - bu konfrontasyonun içinde buluverir...
İşte bugünlerde en ciddi analistlerin ağzından veya kaleminden çıkan - Türkiye'de de tekrarlanan - senaryo bu...
* * *
KOSOVA kaynaklı bir Balkan savaşı gerçekten mümkün mü? Eğer Kosova'da olaylar durdurulamaz ve büyürse, "zincirleme etki" sonucu, diğer Balkan ülkelerine bulaşır mı? Bu takdirde, gene iddia edildiği gibi, Yunanistan'ın Sırplarla, Türkiye'nin de Arnavutlarla aynı safta yer alacağı bir "cepheleşme" (bir nevi Ortodoks - Müslüman bloklaşması) olabilir mi?
Açıkçası biz bu spekülasyonları ve senaryoları gerçekçi bulmuyoruz. Evet, durumun "yüksek gerilim" potansiyelini taşıdığı, Kosova'da bir iç savaşı sınırlandırmanın kolay olmayacağı kesin. Ama bunun, "domino teorisi"ne göre "yeni bir Balkan savaşı"na yol açacağı iddiası, bizce abartılı ve yanlıştır. Kosova'da çatışmalar yayılma noktasına gelirse, herhalde (daha önce Bosna'da görüldüğü gibi) bunu durdurmanın yolu bulunacaktır.
Ancak marifet, bunu o noktaya gelinmeden, hemen şimdi durdurmaktır. Saat 12'yi daha yeni çalarken...


Yazara EmailS.Kohen@milliyet.com.tr