Basına sadece ufak - tefek haberler olarak yansıyor, ama son bazı gelişmelerin topluca değerlendirmesi, Türkiye ile Ermenistan arasındaki ilişkilerde normalleşme yönünde bir gidiş olduğunu gösteriyor.
Bu "ufak - tefek" gelişmelerin yer alması, resmi politikaları değiştirmiyor. Aslında Ermenistan, Türkiye ile diplomatik ilişkilerin kurulmasını çok istiyor. Ancak Ankara iki ön şart üzerindeki ısrarını sürdürüyor: Birincisi, Ermenistan'ın "soykırım" iddiasının Türkiye tarafından kabul edilmesi talebinden vazgeçmesi. İkincisi de, Ermenistan'ın Azeri toprakları üzerindeki işgaline son vermesi...
Bu engellerin aşılması aşamasına bir türlü girilemediği için, Ankara ile Erivan arasında başta diplomatik olmak üzere "normal ilişkiler"in kurulması olasılığı henüz yakın görünmüyor.
Ancak buna rağmen, iki komşu ülke arasında özellikle sivil toplum düzeyinde bazı temaslar gerçekleşiyor. Bazı "gayri resmi" toplantılarda, "resmi ağızlar"dan anlamlı mesajlar duyuluyor. Güven ortamı yaratabilecek bazı somut adımlar da atılıyor...
* * *
STOCKHOLM'de, İsveç hükümetinin ev sahipliği yaptığı uluslararası bir konferansta, Ermenistan Dışişleri Bakan Yardımcısı Ruben Şugaryan'ın yaptığı konuşma, bu bağlamda önem taşıyor. Şugaryan'ın verdiği mesaj şu: Türkiye - Ermenistan ilişkilerinin normalleştirilmesinde, pragmatik davranmak zamanı geldi. Bunun için soykırımın tanınması gibi bir ön şart koşmak söz konusu değil. Bu, siyasal değil, manevi bir konudur...
Konferansa katılan ve aynı konuda bir konuşma yapan İstanbul milletvekili Bülent Akarcalı'nın deyişi ile, Bakan Yardımcısı'nın söyledikleri "Erivan'ın yaklaşımında olumlu yönde bir ilerleme olarak değerlendirilebilir."
* * *
YUKARIDA belirttiğimiz gibi, sivil toplum girişimleri ile veya sahne arkasındaki bazı temaslarla, bir yakınlaşmaya doğru gidiliyor.
Bu ayın başlarında Antalya'da Türk Atlantik Konseyi'nin yıllık konferansına ilk kez Ermenistan'dan bir temsilci katıldı... Geçenlerde Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü çerçevesinde, İstanbul'da bir Ermeni temsilciliği - hem de resmi bir törenle - açıldı... Birkaç gün önce Ankara'da yapılan Ermeni Araştırmaları Türkiye Kongresi'nin sonuç bildirgesinde diyalog ve işbirliği çağrısı yapıldı...
Bu arada Türkiye - Ermenistan Ekonomik İşbirliği Konseyi'nin de çabası ile, ikili ticarette bir gelişme olduğu bildiriliyor. Tabii vizenin kaldırılmasının ardından bir de sınır ticaretini engelleyen kısıtlamalar kalkarsa, (ki bunu özellikle Kars başta olmak üzere bölgedeki esnaf çok arzuluyor) daha büyük bir gelişme olacak...
* * *
TÜRK ve Ermeni yetkililerinin bir süreden beri sessizce görüştüğü bir demiryolu projesi var. Kars'ı Ermenistan yolu ile Bakü'ye bağlayacak iki seçenekli bu projenin gerçekleşmesi, iki ülke arasında ulaşımı sağlayacağı kadar, Kafkasya'da bölgesel işbirliğini de geliştirecek.
Dışişleri Bakanı İsmail Cem, 14 Mayıs'ta İzlanda'da yapılacak NATO Konseyi toplantıları sırasında, Ermeni meslektaşı Vardan Oskanyan ile bir araya gelmeyi umuyor. Hatta bu görüşmenin Azeri Dışişleri Bakanı'nın da katılması ile üçlü olarak yapılması düşünülüyor.
Böyle bir toplantıda Cem "yönlendirici" bir rol alabilir. Bu projenin orada kesinleşmesini sağlayabilir. İlaveten Azeri - Ermeni uyuşmazlığına da katkıda bulunabilir. Böylece Türk diplomasisi Ortadoğu'da olduğu gibi Kafkasya'da da bölgesel etkinliği sergileyebilir...