Süleyman Demirel'in deyişi ile, rapor "yaraya merhem" olabilir...
"Baba" bu kez 9. Cumhurbaşkanı olarak konuşmuyor. Türkiye'nin "yara"sından da söz etmiyor.
Demirel, Ortadoğu Araştırma Komisyonu'nun üyesi olarak, 7 aylık bir çalışmadan sonra yayımlanan rapor hakkındaki görüşünü ifade ediyor.
35 sayfalık raporun tamamlanarak binlerce sayfalık belgeleri ile birlikte ABD yönetimine ve BM Genel Sekreterliği'ne sunulmasından sonra, hafta sonu Washington'dan Türkiye'ye dönen Demirel'e, havaalanında haberciler ANAP'ta olanlardan Cavit Çağlar'ın durumuna ve Galatasaray - Fenerbahçe maçına kadar, pek çok konuda sorular yönelttiler.
Demirel'in faal katkılarda bulunduğu "Mitchell Komisyonu"nun raporu ve Ortadoğu'daki misyonu konusu ise pas geçildi... Oysa "Baba"nın bu hususta önemli değerlendirmeleri var. Ve üstelik Türkiye, Ortadoğu'da barışın tekrar sağlanması için, uluslararası çabalar çerçevesinde, hatırı sayılır bir rol üstlenmiş durumda...
* * *
ESKİ senatör George Mitchell'in başkanlığında geçen ekim ayında kurulan 5 üyeli uluslararası komisyonun amacı, öncelikle İsrail - Filistin çatışmalarının nasıl ve neden çıktığını ve nasıl büyüdüğünü belirlemekti. Komisyon ayrıca ateşkesin sürdürülmesinin ve barış görüşmelerinin yeniden başlamasının yollarını da araştıracaktı.
Demirel, dün telefonla yaptığımız söyleşide, 28 Eylül'de Kudüs'te olanların ve onu izleyen çatışmaların "bir daha tekrarlanmaması için neler yapılması gerektiği" üzerinde durulduğunu belirtti.
Hatırlanacağı gibi o tarihte, muhalefet lideri olan Ariel Şaron, Kudüs'te Haremüşerif bölgesinde bir gövde gösterisi yapmış, bunu tahrik sayan Filistinliler yeni bir "intifada" başlatmıştı.
Anlaşılan rapor bununla ilgili bazı tespitlerde bulunuyor, ama Şaron'un o hareketini kanlı olayların asıl nedeni değil, "etkileyici faktörlerinden biri" olarak gösteriyor. Bu bağlamda Demirel, raporun "daha çok ileriye matuf" olmasına dikkat edildiğini de vurguluyor.
"Bu tarafsız ve adil bir rapor" diyor Demirel. "İçerisinde şimdiki çatışmaları durduracak ve barış yolunu açacak tavsiyeler var. Bu, aslında barışı kurtaracak olan bir rapor... Olaylar başladığı yerde durmadı, hala da devam ediyor. Ortadoğu'da olanlar bir savaş değil, bir iç savaş da değil. Acayip bir şey. İki tarafın güvenlik yetkilileri bir araya geliyor, görüşüyor. Sanki spor taraftarları gibi. Ama bu arada kan akıyor... İşte bu rapor dikkate alınırsa, tavsiyeler yerine getirilirse, akan kan durabilir"...
* * *
RAPOR gerçekten önemli tavsiyeler ve çağrılar içeriyor.
* İsrail'den Filistin topraklarındaki kendi yerleşim yerlerinin dondurulması, Filistinli sivillere ateş edilmemesi, İsrail birliklerinin Batı Şeria ve Gazze'nin içlerine sevk edilmemesi isteniyor.
* Filistin yönetiminden de, İsrailli sivillere karşı saldırıların engellenmesi, ateşkesin uygulanması talep ediliyor.
Bu rapor haftalardan beri çatışmaların durdurulması için birçok yönden yapılan ve sonuç vermeyen girişimlerden daha etkili olabilir mi?
Tarafların rapordaki önerilere ve çağrılara yanıt vermesi için 15 Mayıs'a kadar zamanları var. İki tarafın da ilk tepkileri (bazı rezervlerle birlikte) olumlu. Demirel tarafların raporu ciddiye alıp gerekeni yapacakları konusunda umutlu. "Zaten başka çareleri de yok" diyor. "Birlikte yaşamak zorundalar... Bu rapor tesirini gösterebilir. Umarım yaraya merhem olur"...