Ama, çözüm önerisi üretmeden önce şu sorulara cevap bulmalıyız:a) Soruna çözüm bulmak durumunda olan kurumlar hangileridir?b) Bu kurumlar arasında ortak bir görüş oluşmuş mudur? Görüş farklılıkları varsa, bu sorun nasıl aşılacaktır?c) IMF tarafından dikte edilen politikaların tartışılması veya en azından IMF'e öneri götürülmesi mümkün müdür?ç) Cari açığın artmasından etkilenmeyecek sektörler hangileridir?d) Cari açığın artmasından ve Türk Lirası'nın aşırı değerli olmasından kimler zarar görmektedirler?e) Kimler bu konuda tedbir alınmasını istememektedir? Neden?f) Yakın ve orta dönemde abartısız ve gerçekçi olarak beklenen döviz girişi ve çıkışı nedir? Kaynakları nelerdir?g) Aynı dönemlerde cari açığın ve dış ticaret açığının gerçekçi büyüklükleri ne olacaktır?h) Yabancılardan elde edilecek özelleştirme ve özel banka-şirket vs. satışı gibi önemli döviz girdilerinin büyüklüğü ne olabilecektir?ı) Ülkemize kayıt dışı giren dövizin büyüklüğü nedir? Bundan sonraki dönemlerde giriş ne kadar olacaktır?i) Ülkemizdeki sıcak paranın büyüklüğü ne kadardır? Bir devalüasyon anında, bunun ne kadarı, hangi süreler içinde ülkeyi terk edebilir?j) Petrol fiyatlarındaki artış cari açığın boyutlarını ne kadar etkiler?k) Türk Lirası gerçekte ne kadar değerlidir? Merkez Bankası'nın yaptığı hesaplamalar ne kadar doğrudur?l) Cari açığın büyümesinde "aşırı değerli Türk Lirası"nın etkisi hangi orandadır? m) Devalüasyon zorunluluğu doğarsa bu hangi oranda yapılmalı ve hangi aşamalarla gerçekleştirilmelidir? Ani bir artış mı yoksa günlere yayılı artışlar mı daha az zararlı olur?n) Yapılacak bir devalüasyon giderek ülkede krize neden olur mu?o) Bir devalüasyon durumunda, hangi ekonomik büyüklükler etkilenecektir? Ülke notumuzun değişme olasılığı var mıdır?ö) Türk Lirası'nın değer kaybetmeye başlaması, borsayı genel olarak ve kâğıtlar bazında nasıl etkiler? Oransal etkileşim nasıl olur?p) Türk Lirası'nın değer kaybetmeye başlaması halinde, Hazine borçlanması etkilenir mi? Ekonomideki genel faiz dengesi üzerinde hangi oranda baskı oluşur? r) Devalüasyonun zamanlaması, ekonomi yönetimi tarafından mı yapılmalı, piyasaya mı bırakılmalıdır?s) Türk Lirası'nın değer kaybetmeye başlaması halinde, Merkez Bankası müdahalesi olmalı mıdır? Olmalıysa, ne oranda tutulmalıdır? Nasıl ve hangi enstrümanlarla müdahale yapılmalıdır?ş) Devalüasyon konusunda alınacak kararlar gizli mi tutulmalı, yoksa kamuoyu ile paylaşılmalı mıdır?"Her yiğidin bir yoğurt yiyişi vardır" derler. Bizim yiğit daha hiç yoğurt yemedi. Bu sefer yiyişini göreceğiz galiba. ytoruner@milliyet.com.tr Bugünlerde herkes cari açıkla ilgileniyor. Başbakan'dan, sıradan vatandaşa kadar. Durum böyle olunca, radikalinden basitine kadar sorunla ilgili onlarca çözüm önerisi de var.
