Temel Göstergeler 2001 2002 2003T 2004TBüyüme -9.4 7.8 5 5GSMH (Milyar$) 144 181.7 233.7 258.3TÜFE (Yıl Sonu - Değişim) 68.5 29.7 20 12Kamu Faiz Dışı Fazlası (%çGSMH) 5.5 4 6.5 6.5Kamu Borcu\GSMH (%) 91.7 79.4 69.4 66.2Cari İşlemler Açığı (% GSMH) 2.4 -0.8 -3.2 -2 Kaynak: Hazine Öte yandan, cari işlemler açığı gittikçe büyüyor. Yani, ülkenin döviz girdileri ile döviz harcamaları dengede değil. Üstelik açık, geleneksel olarak yıl sonlarında artıyor. Son bir yılda cari işlemler dengesi milyon dolar olarak şöyle:Cari işlemlerdeki bu açık seviyesi, döviz kurlarında bir yükselme olabileceği sinyalini de beraberinde getiriyor. Ancak, Merkez Bankasının yüksek döviz rezervleri ve ekonomideki iyileşme beklentisi döviz fiyatlarındaki yükselmenin krize dönüşmesi olasılığı görünmüyor.Döviz kuru endekslerine bakıldığında, 1995 başını 100 kabul edersek Merkez Bankası, Eylül 2003 ayı sonunda Türk lirasını iki ayrı hesaplamaya göre, olması gerekenden % 51 ve % 37 değerli buluyor. Devlet Planlama Teşkilatının 1982 yılı başını 100 kabul eden hesaplamasına göre ise, Türk lirasının Ağustos 2003 ayı sonu itibariyle, geçen bir yıl içinde % 35.72 değer kazandığı anlaşılıyor. Bu hesaplamalar da, önümüzdeki günlerde döviz fiyatlarında bir artış yaşanacağının habercisi. Hafta başından beri döviz fiyatlarında bir artış gözleniyor. Dolardaki artışın bir bölümü parite kaynaklı olsa da, döviz fiyatlarında az da olsa bir artış var. Artış yavaş, sınırlı ve Merkez Bankasının kontrolünde. Zaten, Merkez Bankası da döviz fiyatlarında bu dönemde bir yükselişi öngörmüş ve pozisyon açmamaları konusunda bankaları uyarmıştı. Yıl sonuna yaklaştıkça, her yıl olduğu gibi dış borç vermelerin azaldığı ama dış borç ödemelerin arttığı bir geçiş dönemi yaşayacağız. Bu nedenle, döviz fiyatlarında yükselme yönünde bir baskı oluşacak. Bu baskıyı azaltmak üzere, Merkez Bankasının faizlerde yapmayı düşündüğü indirimi biraz ertelemesi gerek. Ancak, faiz indirimi beklentisi yabancı bankalarca açıklandı bile. Ağustos 2002 461 Ocak 2003 -31Eylül 2002 539 Şubat 2003 -1171Ekim 2002 457 Mart 2003 -1030Kasım 2002 -256 Nisan 2003 -761Aralık 2002 -1376 Mayıs 2003 -569 Haziran 2003 -518 Temmuz 2003 -464 Kaynak: Merkez Bankası2001den itibaren ekonomimizin temel göstergeleri ve 2004 için hükümetin tahminleri yukarıdaki gibi. Gelecek yıl enflasyonun % 12ye düşeceği, buna rağmen büyümenin süreceği tahmin edilmiş. Tabloda cari işlemler açığı değil, açığın gayri safi milli hasılaya (GSMH) oranı var. Düşük cari işlemler açığı tahmini bile, döviz fiyatlarında bir düzeltme yaşanacağını öngörüyor.Diğer önemli bir gösterge de iç ve dış borçların GSMHye olan oranı. Bu oranın düşmesi iyiye alamet. Ancak, orandaki düşmenin sürmesi için hem borçların azaltılması hem de büyümenin sürdürülmesi gerek. Aşağıdaki tablo bunun şimdiye kadar başarıldığını gösteriyor. Net İç Borcu Net Dış Borcu2001 39.1 52.62002 33.2 46.22003 25.5 43.8 Kaynak: HazineSonuç olarak, döviz fiyatları yükselse bile, bir saçmalık yapılmadıkça kriz olasılığı yok. Yarın, bu konuyu başka bir yönden değerlendireceğim. ytoruner@milliyet.com.tr Kamu Sektörü (% GSMH)
