© Copyright 2025 Milliyet.com.tr | Giriş Yaptığınız taktirde kullanım koşullarını ve gizlilik politikasını kabul etmiş olursunuz.
| Temel Göstergeler | 2001 | 2002 | 2003T | 2004T |
| Büyüme | -9.4 | 7.8 | 5 | 5 |
| GSMH (Milyar$) | 144 | 181.7 | 233.7 | 258.3 |
| TÜFE (Yıl Sonu - Değişim) | 68.5 | 29.7 | 20 | 12 |
| Kamu Faiz Dışı Fazlası (%çGSMH) | 5.5 | 4 | 6.5 | 6.5 |
| Kamu Borcu\GSMH (%) | 91.7 | 79.4 | 69.4 | 66.2 |
| Cari İşlemler Açığı (% GSMH) | 2.4 | -0.8 | -3.2 | -2 |
Kaynak: Hazine
Hafta başından beri döviz fiyatlarında bir artış gözleniyor. Dolardaki artışın bir bölümü parite kaynaklı olsa da, döviz fiyatlarında az da olsa bir artış var. Artış yavaş, sınırlı ve Merkez Bankası'nın kontrolünde. Zaten, Merkez Bankası da döviz fiyatlarında bu dönemde bir yükselişi öngörmüş ve pozisyon açmamaları konusunda bankaları uyarmıştı. Yıl sonuna yaklaştıkça, her yıl olduğu gibi dış borç vermelerin azaldığı ama dış borç ödemelerin arttığı bir geçiş dönemi yaşayacağız. Bu nedenle, döviz fiyatlarında yükselme yönünde bir baskı oluşacak. Bu baskıyı azaltmak üzere, Merkez Bankası'nın faizlerde yapmayı düşündüğü indirimi biraz ertelemesi gerek. Ancak, faiz indirimi beklentisi yabancı bankalarca açıklandı bile.
Öte yandan, cari işlemler açığı gittikçe büyüyor. Yani, ülkenin döviz girdileri ile döviz harcamaları dengede değil. Üstelik açık, geleneksel olarak yıl sonlarında artıyor. Son bir yılda cari işlemler dengesi milyon dolar olarak şöyle:
Cari işlemlerdeki bu açık seviyesi, döviz kurlarında bir yükselme olabileceği sinyalini de beraberinde getiriyor. Ancak, Merkez Bankası'nın yüksek döviz rezervleri ve ekonomideki iyileşme beklentisi döviz fiyatlarındaki yükselmenin krize dönüşmesi olasılığı görünmüyor.
Döviz kuru endekslerine bakıldığında, 1995 başını 100 kabul edersek Merkez Bankası, Eylül 2003 ayı sonunda Türk lirasını iki ayrı hesaplamaya göre, olması gerekenden % 51 ve % 37 değerli buluyor. Devlet Planlama Teşkilatı'nın 1982 yılı başını 100 kabul eden hesaplamasına göre ise, Türk lirasının Ağustos 2003 ayı sonu itibariyle, geçen bir yıl içinde % 35.72 değer kazandığı anlaşılıyor. Bu hesaplamalar da, önümüzdeki günlerde döviz fiyatlarında bir artış yaşanacağının habercisi.
| Ağustos 2002 | 461 | Ocak 2003 | -31 |
| Eylül 2002 | 539 | Şubat 2003 | -1171 |
| Ekim 2002 | 457 | Mart 2003 | -1030 |
| Kasım 2002 | -256 | Nisan 2003 | -761 |
| Aralık 2002 | -1376 | Mayıs 2003 | -569 |
| Haziran 2003 | -518 | ||
| Temmuz 2003 | -464 | ||
Kaynak: Merkez Bankası
2001'den itibaren ekonomimizin temel göstergeleri ve 2004 için hükümetin tahminleri yukarıdaki gibi. Gelecek yıl enflasyonun % 12'ye düşeceği, buna rağmen büyümenin süreceği tahmin edilmiş. Tabloda cari işlemler açığı değil, açığın gayri safi milli hasılaya (GSMH) oranı var. Düşük cari işlemler açığı tahmini bile, döviz fiyatlarında bir düzeltme yaşanacağını öngörüyor.
Diğer önemli bir gösterge de iç ve dış borçların GSMH'ye olan oranı. Bu oranın düşmesi iyiye alamet. Ancak, orandaki düşmenin sürmesi için hem borçların azaltılması hem de büyümenin sürdürülmesi gerek. Aşağıdaki tablo bunun şimdiye kadar başarıldığını gösteriyor.
| Net İç Borcu | Net Dış Borcu | |
| 2001 | 39.1 | 52.6 |
| 2002 | 33.2 | 46.2 |
| 2003 | 25.5 | 43.8 |
Kaynak: Hazine
Sonuç olarak, döviz fiyatları yükselse bile, bir saçmalık yapılmadıkça kriz olasılığı yok. Yarın, bu konuyu başka bir yönden değerlendireceğim.
