Neden mi? 1) Banka, Başbakanlığın izni olmadan yurt dışında temsilcilik açamaz.(TCMB Yasası Madde 2)2) Banka, uluslar arası kurumlardan Hükümet'in izni olmadan hisse alamaz.(TCMB Yasası madde 3)3) Banka, ancak Hükümet'le birlikte Türk Lirası'nın iç ve dış değerini koruma tedbirlerini alır.(TCMB Yasası Madde 4)4) Banka, ancak Hükümet'le birlikte kur rejimini belirler.(TCMB Yasası Madde 4)5) Banka, ancak Hükümet'le birlikte enflasyon hedefini tespit eder.(TCMB Yasası Madde 4)6) Banka, TMSF'deki fonun ihtiyacı karşılamaması halinde, TMSF'ye borç verebilir. Böyle denilse de, bu madde "vermek zorunda" anlamındadır.(TCMB Yasası Madde 4)7) Banka sermayesi, ancak Hükümet'in tasvibi ile arttırılabilir.(TCMB Yasası Madde 5)8) Banka'nın A sınıfı (yönetim hisseleri) münhasıran Hazine'ye ait olup, sermayenin % 51'inden aşağıya düşemez.(TCMB Yasası Madde 8)9) Banka Genel Kurulu'nda Hazine istediğini yapar. Banka ibra edilmezse Başkan istifa eder veya Başkan mahkemeye verilebilir. Bunlar mümkündür ve yaşanmıştır.(TCMB Yasası Madde 15)10) Denetim Kurulu ve Banka Meclisi Üyeleri de Hazine tarafından ibra edilir.(TCMB Yasası Madde 15)11) Banka Esas Mukavelesi Hükümet'in tasvibi ve Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe girer.(TCMB Yasası Madde 16)12) Banka Meclisi Üyelerinin aylık ve tazminatları Hükümet'çe tespit edilir.(TCMB Yasası Madde 19)13) Banka Meclisi Üyeleri Hükümet'çe 3 yıl için seçilir. Ama, her yıl üçte biri yeniden seçilir. Yani, yeni gelen Hükümet 3 yıl içinde Banka Meclisi'nin(dolayısıyla da Banka'nın) tam hakimi olur. (TCMB Yasası Madde 19-20)14) Para Politikası Kurulu 6 kişidir. Bunlar, Başkan, 4 Başkan Yardımcısı, 1 Banka Meclisi Üyesi ve üçlü kararname ile Hükümet'çe atanan 1 kişidir. Yani, Para Politikası Kurulu da bağımsız değildir. Önce Başkan'ın ve Hükümet'in; 3-5 yıl sonrasında da tamamen Hükümet'in emri altındadır. Çünkü, Başkan Yardımcıları'nı da Hükümet seçmektedir. (TCMB Yasası Madde 22/A)15) Banka Başkanı ve Yardımcıları, Hükümet'çe 5 yıl için atanır. Yardımcıları ve Başkan bir arada atanmadığı için, ortalama 3 yıl içinde Hükümet, üst yönetimde denge kurar. Örneğin, şu anda kurmuştur.(TCMB Yasası Madde 25 ve 29)16) Başkan ve Başkan Yardımcılarının aylık ücret ve ödenekleri Hükümet'çe tespit edilir.(TCMB Yasası Madde 33)İşte, bizim Merkez Bankamız bu kadar bağımsız. ytoruner@milliyet.com.tr Merkez Bankası Başkanı Serdengeçti, Banka'nın yeterince bağımsız olmadığını nihayet anladı ve fiili bağımsızlıktan bahsediyor. Toplantı için İstanbul'a gelen Şili Merkez Bankası Yönetim Kurulu Üyesi ve Maliye eski Bakanı Manuel Marfan ile Şili Fahri Konsolosu Haluk Sanver'in verdiği akşam yemeğinde bir araya geldik ve konuyu tartıştık. Ortaya çıktı ki, Merkez Bankamız iddia edildiği ölçüde bağımsız değil.
