Normalleştirmek için ‘Hadi Konuşalım’

Regl hâlâ tabu olarak görülüyor. Oysa bu doğal gelişim evresinde ailelerin bilinçlenmesi ve çocukların bilgilendirilmesi öneriliyor. Konuşmamız Gerek Derneği kurucularının yeni kitabı “Hadi Konuşalım” rehberlik edebilir.

Toplumsal kültürümüz, sünnet edilmeyi erkekliğe adım olarak görüyor ve düğün töreniyle kutluyor. Kız çocuklarının gelişimlerinin doğal bir parçası regl olmak ise birçok yerde halen yok sayılan, ayıplanan, hastalık olarak görülen ve konuşulmayan bir konu. Oysa bir kız çocuğunun regl olması onun sağlıklı gelişim gösterdiğinin bir işareti. Doğru bir yaklaşım sergilemek, genç kızlığa adım atan çocuklarımızın hem bedensel hem duygusal dünyaları için önemli. Üstelik sadece kadınları değil erkekleri de ilgilendiriyor. Ve cinsellik, üreme, mahremiyet konularında eğitim de önce ailede başlıyor.

BAHAR ALDANMAZ 

Ergenliğe adım atan çocuklarımızla regl konusunda nasıl ve ne zaman konuşmalıyız? Doğru bilinen yanlışlar neler? İşte bu konuda konuşulması gerektiğine inanan ve mücadele eden iki kadın İlayda ve Bahar… Bu amaçla da regl hakkında “Hadi Konuşalım” isimli bir kitap yazdılar. “Bu kitap regl olan, regl olmaya hazırlanan ve regl olan kişilerle yaşayan herkes için yazıldı” diyorlar. İlayda Eskitaşçıoğlu, Koç Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde insan hakları, Bahar Aldanmaz ise Boston Üniversitesi’nde sosyoloji doktorası yapıyor. Konuşmamız Gerek Derneği’nin kurucuları İlayda ve Bahar ile regl tabusunu ve yoksulluğunu konuştuk.

İLAYDA ESKİTASÇIOĞLU

*Türkiye’de ilk kez bir regl yoksulluğu araştırması yayınladınız. Regl yoksulluğu ve tabusu nedir?

Hijyenik ped, tampon gibi menstrüel ürünlere ve temiz su, çöp kutusu, temiz bir tuvalet gibi temel ihtiyaçlara erişimsizlik sorunudur. Regl tabusu ise regl olmanın ve regl yoksulluğunun konuşulmaması ve saklanması gereken ayıp, kirli, gizli bir konu olarak görüldüğü sosyal normdur. Yalnızca ekonomik bir problem değildir. Bu, derin yoksullukla mücadele, sürdürülebilirlik, üreme adaleti ve toplumsal cinsiyet eşitliğinin kesişiminde bir sosyal sorundur. Araştırmamıza göre, ülkemizde halen pek çok kadın hijyenik ürünlere ulaşmakta zorlanıyor. Ve pek çok kadın regl olduğunun anlaşılmasından korkuyor. Ayrıca regl ağrısı ya da polikistikover gibi pek çok rahatsızlık yok sayılıyor. Toplumun büyük kesimi halen “hastalanmak”, “kirlenmek” gibi terimler kullanıyor.

*”Hadi Konuşalım” kitabı ne anlatıyor?

Kitap, regl olan bir kız çocuğunun hikâyesi üzerinden regl gerçekliğini anlatıyor. Çevresinden duyduğu doğru sanılan yanlışlar, korkuları, endişeleri ve sonrasında okullarına gelen eğitimcilerden edindiği bilgilerle ve ailesinin de desteğiyle konuya bakışının nasıl değiştiğini anlatıyor. Ailelere de yol gösteriyor. Hem kendileri hem de çocuklarıyla birlikte okumaları için bir rehber. Bu konuda nasıl konuşmaları gerektiği; büyümek, vücudun değişimi, üreme organlarının isimleri ve görevleri gibi pek çok bilimsel bilgi var.10 yaş itibarıyla okunabilir. Ailelerin desteği çok önemli. Ebeveynler doğru bilgiye sahip olmalı ki, çocuklarını da doğru yönlendirsinler.

*Kitap nasıl ortaya çıktı?

Saha çalışmalarımız boyunca çocuklardan regl ile ilgili o kadar çok soru aldık ki, bu soruları bir kitapta yanıtlamak en büyük hayalimizdi. Ayrıntı Yayınevi’nin genç ayağı olan Dinozor Genç, bize destek oldu. Kitap aynı zamanda herhangi bir çocuğa bakım veren herkes için yazıldı. Hem kız hem de oğlan çocuklarıyla regl hakkında nasıl konuşacağı konusunda kafasında sorular olan her ebeveyn bu kitabı okuyabilir.

“HEDEFLEDİĞİMİZ DÖRT GRUP VAR”

*Okullarda ne gibi etkinlikler yapıyorsunuz?

Ulaşmayı hedeflediğimiz dört grup var; köy okullarına giden çocuklar, mahpus bireyler, mevsimlik tarım işçileri, göçmen ve mülteciler. Türkiye’de şehirlerin regl yoksulluğu skorlarını hesaplıyoruz ve bu hesaba göre önceliklendirmemiz gereken illeri belirliyoruz. Yerel yönetim ve derneklerin desteğiyle sahaya çıkıyoruz. 40 dakikalık bir oturumda, reglin ne demek olduğunu, neden bir hastalık olmadığını, regl bakımının çeşitli yöntemlerini ve regl yoksulluğunu konuşuyoruz. Soru-cevap oturumları yapıyoruz. Çocuklar sorularını birebir sormak istiyor: “Üreme organı ne demek?”, “Hocam, siz bunları anlatırken utanmıyor musunuz?” çocuklardan duyduğumuz meraklı sorulardan sadece bazıları.