Miyokardit nedir, belirtileri nelerdir?

Virüslerin neden olduğu hastalıklarda en çok üst solunum yolunda sorunlar izlenir, bu durum grip olarak adlandırılır. Bunun yanında virüsler birçok organ sistemini etkiler, bazı virüsler karaciğer gibi organları etkileyebilir ve bu durum hepatit olarsak adlandırılır. Virüslerin bazılarının çok sık olmasa da kalpte sorunlara neden oldukları bilinmektedir. Bu sorunlar sıklıkla çok belirgin olmayan belirtilerle seyreder ve kalpte herhangi bir kalıcı soruna neden olmaz. Ancak miyokardit olarak adlandırılan hastalık, bazı hastalarda çok ağır seyirli olabileceği gibi uzun dönemde kalp yetmezliğine neden olabilir.

Miyokardit nedir?

Miyokardit nadir görülen iltihabi bir kalp kası hastalığıdır, kalp kası hastalıklarının yaklaşık %25’ini oluşturur. Kalp kası hücrelerinde bozulma ile karakterizedir. Kalp kasında uzun süreli sorunlara neden olması açısından önemli bir hastalıktır. Birçok hastada çok hafif bulgularla seyretmesi ve tamamen iyileşme oranının yüksek olması nedeniyle gerçek sıklığını bilemiyoruz.

Miyokardit neden olur?

Miyokarditin en sık görülen nedeni virus enfeksiyonlarıdır. Virüs enfeksiyonları arasında “cocsackie” ve adenovirus en sık görülen etkenlerdir. Bu virüslerin dışında bilinen tüm virüslerin de miyokardit yapabileceği bilinmektedir. Çeşitli ilaçlar, toksik maddeler ve diğer sistem hastalıklarına bağlı olarak gelişebilir

Miyokardit nasıl oluşur?

Virüsler kalp kası hücrelerinin içine girerek burada çoğalırlar ve hücrelerde tahribata neden olurlar. Bu dönemde bazı hastalarda işlev bozukluğu gösteren kalp hücrelerinin oranı çok fazla ise ani kalp yetersizliği tablosu gelişebilir. Bu oluşum sırasında kalp zarı da sıklıkla etkilenir. Bu durum “miyoperikardit” olarak isimlendirilir.

Bir gurup hastada ise virüsler tarafından etkilenen kalp kası hücrelerinden dolaşıma sızan ve alışılmadık yapıdaki proteinlere karşı bağışıklık sistemi tarafından antikorlar oluşturulur ve bu antikorlar kalp kası hücrelerine zarar verirler. Bunun sonucunda kalp kasının yapısı bozularak kardiyomiyopati dediğimiz kalp kasında yetersizlik tablosu gelişir.

Miyokardit belirtileri nelerdir?

Klinik bulgular çok çeşitlidir. Hafif halsizlikten şoka kadar ilerleyen spektrumda olabilir. Küçük bebeklerde beslenme problemi, soluklaşma ve kusma gibi genel durumun bozulmasının genel belirtileri gözlenir. Büyük çocuklarda ise en sık görülen belirti eforla bağlantısı olmayan göğüs ağrısıdır. Bu belirti daha çok kalp zarının etkilenmesine bağlı olarak gelişir. Birkaç saat kadar devam eder, bazı hastalarda şikayetler 24 saat kadar devam edebilir. Ağrı sıklıkla baskı şeklindedir. Kola yayılma, terleme gibi bulgular sıklıkla yoktur. Ağrı solunumla değişme göstermez.

Diğer bulgular arasında ritim problemleri sayılabilir. Ventriküler aritmiler en sık görülen ritim problemidir. Ventriküler erken atımlar sıklıkla görülürken, ventriküler taşikardi nadirdir. Hızlı seyreden olgularda kalp yetmezliği bulguları çok hızla ilerleyebilir.

Nasıl tanı konulur?

Öyküde birkaç hafta içinde geçirilmiş viral enfeksiyon öyküsü sıklıkla vardır. Bazı hastalarda belirgin bir viral enfeksiyon öyküsü saptanamayabilir.

Birçok hastanın muayene bulguları sıklıkla normaldir. Kalp atım hızında artma görülebilir. Bu bulgu subklinik vakalarda sıklıkla gözlenir. Dinlemekle kalp ritmindeki düzensizlik fark edilebilir. Ciddi seyirli vakalarda kalp yetmezliği bulguları olabilir.

Laboratuvarda neler görülür?

EKG’de kalp kasında oluşan ödeme bağlı değişiklikler; iletim bozuklukları ve erken gelen atımlar izlenebilir. Ekokardiyografik incelemede çoğu hastada önemli bir bulgu saptanamaz. Hafif kapak yetersizliklerine bağlı bulgular ve kalp zarında sıvı birikimi gözlenebilir. Ciddi seyirli olgularda sol karıncık kasılmalarında azalma ve ciddi kapak yetersizlikleri gözlenebilir. İleri ekokardiyografik yöntemlerle kalp duvar hareketlerinde bozulma saptanabilir.

Laboratuvar incelemelerinde kalp kasında zedelenmeyi gösteren troponin, kreatin kinaz miyokard bandı yanında karaciğer fonksiyon testlerinde yükselme görülebilir. Bu konuda kesin belirlenmiş limitler yoktur. Göğüs ağrısı yakınması ile başvuran hastalarda troponin ve diğer kan testlerinin yapılması ile tanı konulabilir. Göğüs ağrısı ile başvuran ve troponin seviyesi yüksek çıkan hastalarda miyokarditten şüphelenmelidir. Virüslerin izolasyonu oldukça zordur ve bu konuda uzmanlaşmış bazı merkezlerde yapılabilir.

Kardiyak manyetik rezonans görüntüleme miyokardit tanısında oldukça yararlı bir yöntemdir. Erken dönemde kalp kasında ödem bulgusu ön plandadır. Birçok hastada sıklıkla hiçbir anormallik saptanamaz. Miyokardit geçiren hastalarda geç dönemde kalp kası içinde gelişen bağ dokusu artımını göstermekte bu yöntem çok başarılıdır.

Şüphede kalınan olgularda kalp kasından biyopsi yapılarak patolojik inceleme ve virüs çalışmaları yapılabilir. Bu tanı yöntemine ciddi kalp kası tutulumu varsa başvurulmalıdır.

Miyokardit nasıl tedavi edilmelidir?

Kalp kasında etkilenme veya kalp zarında sıvı birikimi gözlenen hastalar ciddi bir şekilde ele alınmalıdır. Tedaviden sık kullanılan ilaçlar steroid dışı iltihap önleyici ilaçlardır. Bu ilaçlar hastalığın ciddiyetine göre 4-6 hafta süreyle kullanılırlar. Bazı hastalarda damar yoluyla immünglobulin (IVIG) verilebilir, ancak etkinliği tartışmalıdır. Bunun yanı sıra gerekli durumlarda kortizon, azotiyopurin, siklosporin A, interferon alfa ve OKT3 gibi daha komplike tedaviler kullanılabilir. Bunların arasında immmünglobulin ve kortizon en çok seçilen tedavi yöntemleridir.

Erken dönemde kalp yetersizliği veya kalp zarında sıvı birikimi varsa evde istirahat önerilir. Miyokardit tanısı konulan hastalar ağır egzersizden kaçınmalıdır. Ekokardiyografi veya MR ile anormallik saptanan hastalar normal değerlere ulaştıkları zaman egzersiz kısıtlaması kaldırılabilir.

Miyokarditli hastalarda kalp yetmezliği ve aritmilerin tedavisi önemini korumaktadır. Kalp yetmezliğinin tedavisinde ilaçlarla tedavi yöntemleri kullanılmalıdır. Yeterli etkinin sağlanamadığı hastalarda girişimsel yöntemler hayat kurtarıcı olabilir. Erken dönemde ciddi kalp yetersizliği gelişen hastalar uygun tedavi ile bu durumdan kurtulabilirler.

Miyokardit geçiren hastalarda uzun dönemde kalpte bir problem olur mu?

Miyokarditli hastaların 2/3’ü tamamen iyileşir. Hastaların yaklaşık olarak % 10’unda sürekli tedavi gerektiren ciddi kalp sorunları gelişir. Diğer hastalarda ise kalpte ciddi olmayan problemler izlenir. Miyokardit yeni doğan bebeklerde daha ağır seyreder ve kalpte kalıcı bir sorun bırakma olasılığı daha yüksektir.

Kalp kası içinde oluşan bağ dokusu artımı uzun dönemde ritimle ilgili sorunlar gelişebilir. Bu durumun saptandığı hastalar düzenli aralıklarla kontrol edilmelidir.