SON SÖZÜ KİM SÖYLEYECEK?

Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay, Belediye Meclisi’nin 4’e karşı 19 oyla kaldırılmasına karar verdiği Kars’taki “İnsanlık Anıtı” heykeli için, “Bundan sonraki süreç, Koruma Kurullarının almış olduğu kararlar çerçevesinde işleyecek” dedi. Günay, bu konudaki tartışmaların başından beri speküle edildiğini, kararın Koruma Kurulu’na bir proje olarak götürüleceğini belirterek, “Koruma Kurulu’nun uygun görmesi halinde, onun uygun gördüğü yönteme göre davranılacak. Bizim de belediyenin de bu alanda özel bir yetkisi yok” diye konuştu.
Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, heykel için birbirinden farklı kararlar almıştı:
- 2 Kasım 2006: Herhangi bir sit alanı içinde bulunmayan anıt heykelin yapıldığı parseldeki bazı taşınmazlar (2. Dünya Savaşı sırasında yapılan makineli tüfek mevzileri, tonozlu yapı) kültür varlığı olarak tescil edildi ve bu nedenle anıt heykel uygulamasının durdurulmasına; her türlü uygulama öncesi Koruma Kurulu’ndan izin alınması gerektiğine karar verildi.
- 23 Aralık 2006: ‘Anıt yapma talebinin anıtın teması ile şehir ve kale ile alan peyzaj ilişkisi açısından uygun olunduğuna’ karar verildi. Anıtın yeri ve kaidesi dışında kalan çevre düzenlemesine ait önerilerin kesinleştirildiği uygulama projesinin kurula iletilmesi istendi.
- 8 Şubat 2007: Önceki toplantıda istenen Çevre Düzenleme Projesi’nin uygun olduğuna karar verildi.
- 10 Eylül 2008: Heykelin yapımının durdurulması ve yıktırılması yönünde görüş birliğine varıldı. Koruma Bölge Kurulu’nun karar metninde, “Maliye Hazinesi’ne ait taşınmazın hafriyat çalışmalarında çıkan yeni bulgular ışığında (...) tescilinin devamına, bu alan içerisinde hiçbir uygulamada bulunulamayacağına, mevcut yapıların yıktırılması gerektiğine karar verildi” denildi.

Kararlar iptal edildi
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın başvurusu üzerine konu Ankara’daki Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu’na intikal etti. Koruma Yüksek Kurulu, Erzurum Koruma Bölge Kurulu’nun bir üst mercii. Bakanlık, Eylül 2009’da, heykel projesine dair alınan birbirinden çelişkili kararlar nedeniyle görüş istedi. Koruma Yüksek Kurulu bir yıllık inceleme sonucunda 6 Ocak 2011’de kararını verdi. Esas ve usul yönünden çelişkili olan ve mülkiyet konusu çözümlenmeden alınan tüm Koruma Bölge Kurulu kararları iptal edildi. Kararda, “Parseldeki inşaat ve fiziki müdahalenin 3194 sayılı İmar Kanunu kapsamında değerlendirilerek ilgili belediyece çözüme kavuşturulmasına karar verildi” denildi. Kars Belediyesi, bu karara atıf yaparak heykeli kaldırma kararı aldı.

Aksoy dava açacak
Gözler şimdi haykeli yapan Mehmet Aksoy’a çevrildi. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre sanatçıların eser üzerindeki manevi hakları koruma altında. Bu yasaya göre Aksoy’un heykeli yıkıldığı takdirde fikri ve manevi hakları ihlal edilmiş olacak. Aksoy da Kars Belediyesi’nin almış olduğu bu son yıkım kararına karşı dava açmak üzere olduğunu söyledi.