Tansiyonun normalleri

Dr. Hasan İnsel

Ama yine bazı kişiler düşük tansiyonun yani hipotansiyonun bir sağlık riski olabileceğini bilmez. Her ne kadar hipotansiyon medyada hipertansiyon kadar yer almasa da pek çok kişi için önemli bir sağlık riskidir.

Normal kan basıncı genel olarak sağlıklı bir insan için 120/80 mm Hg, halk arasındaki deyişle 12/8 olarak kabul edilirken düşük kan basıncı dediğimiz durum, kan basıncının 90/60 mm Hg’nın yani 9/6’nın altında olmasıdır. Kesin rakam vermek güç olabilir, çünkü bir kişi için normal olan, başka biri için çok düşük olabilir.

Düşük tansiyonun tehlikesi, kalbin yeterince kan pompalayamaması sonucunda beyin ve diğer yaşamsal organların oksijen alamamasıdır. Organ hasarı veya yetmezliği ortaya çıkabilir.

Sık görülen belirti bayılma
Düşük tansiyonlu kişilerde bayılma sık görülen bir belirtidir. Baş dönmesi, göz kararması, düşmeler düşük tansiyona bağlı olabilir. Düşük tansiyonda bunların nedeni kan basıncı düştüğü için beyne yeterli oksijen gitmemesidir. Oturduğunuz yerden ayağa kalktığınızda bayılma hissi veya baş dönmesi hissediyorsanız, tansiyonunuz düşmüş olabilir.
Bu tipteki baş dönmesi, aslında oturduğu yerden hızla ayağa kalkan herkeste olabilir ancak bu durum sık sık meydana geliyorsa tansiyonunuzu kontrol ettirin ve normal sınırlar içinde olup olmadığından emin olun. Düşük tansiyon eğer baş dönmesi veya bayılma gibi uyarıcı belirtiler yoksa kolayca gözden kaçabilir. Bunun sonucunda düşük tansiyon çoğunlukla fark edilmediğinden tedavi de edilmez. Düşük kan basıncı tedavisinin ilk adımı, nedeni bulmaktır. Düşük kan basıncı bazı kişiler için yapısal olabilir ve bir hastalığa bağlı değildir. Hastalığa bağlı düşük tansiyonda ilk akla gelenler ise şunlar:
* Vücudun su kaybı (dehidratasyon)
* Organlardaki iltihabi veya benzeri durumlar
* Kalp hastalığı
* Kanama
* Kalp atımında düzensizlik
* Yüksek tansiyon için alınan ilaçların etkisi
* Bazı ilaçlar

Düşük tansiyonun sebebini belirlemek de kolay değil. Tansiyon düşüklüğünden kuşkulanılıyorsa bunun doktora danışılması ve bir hastalık sonucu mu ortaya çıktığı yoksa sadece yapısal mı olduğu araştırılmalıdır. Eğer bir sebebe bağlı ise uygun bir tedaviye başlanması yararlı olur. Nedeni ne olursa olsun düşük tansiyonunuz varsa doktorunuzla bu durumu konuşun, uzun süre beklerseniz zarar görme riskiniz artar.

Aynı düşük tansiyonda olduğu gibi yüksek tansiyonu olan bazı hastalar da kendileri için ‘normal’ olanı bilmedikleri için bunun farkına varmazlar. Bu durum vücutta ve organlarda kayda değer hasarlar oluşana kadar anlaşılmadan gizli kalabilir.

Kişiden kişiye değişebilir
Normal kan basıncının ne olduğunu anlamak için, kan basıncıyla ilgili bazı temel konuları bilmek gerekir. Temel olarak bir kan basıncı okuması, kalbin kanı dolaşım sistemine pompalamak için uyguladığı kuvvetin ölçümüdür. Bu kuvvetin miktarı kişiden kişiye değiştiği gibi o sırada yapılan aktiviteye göre de farklıdır. Bir aktivite ya da stres gibi dış etkenler kalp hızını artırarak kan basıncını artırır. Stres altında değilseniz kan basıncınız düşer.
Kan basıncını tarif etmek için kullanılan sayılardan büyük olanı bir ‘kalp atımı’ sırasında kalbin damarlara attığı kanın maksimum basıncıdır. Küçük olan sayı ise iki vuru arasında kalbin ‘dinlendiği’ sıradaki basıncı gösterir. Normal kan basıncı sınırları kişiden kişiye değişir.

Tansiyon günlüğü tutabilirsiniz
Tansiyon ölçerken genel olarak yatar veya oturur pozisyonda durmanız, sakin ve en az beş dakika dinlenmiş olmanız ve kolunuzun kalbinizle aynı düzeyde olması önerilir. Ölçümleri saat ve tarihle kaydederek tansiyon takibi yapabilirsiniz. Bu işlem, doktorunuza çok yararlı olacaktır.