3 yaşında cinsel kimliklerini fark ediyorlar!

Bebek doğar doğmaz dokunma duyusu aracılığıyla (kucağa alınma, sallanma, ısıtılma, okşanma v.s.) haz dolu uyaranlar almaktadır. Bebek özellikle beslenme ve altının değiştirilmesi gibi kişisel bakım işlemlerinde kendi bedenini keşfedip ilk hazlarla tanışır. Annenin memesini veya biberonu emen çocuk doymanın yanı sıra ağız yoluyla haz alır. Haz veren eylemler yinelenir. Daha sonraki aşamalarda bebeğin çevresindeki tüm nesneleri (tülbent, çıngırak, kendi parmağı v.s.) ağzına götürüp emdiğini ve böylelikle kendisini ve çevresini keşfettiğini görmekteyiz. Çocuk cinselliği öncelikle kendisine yöneliktir. Sağlıklı bir beden algısına sahip olabilmenin koşullarından birisi de bedenini tanımak ve onu sevmektir. Doğa, pozitif duyusal deneyimlerle cinsel gelişimi temellendirirken kendi soyunun üremesini garantilemiş olur.

Cinsel aktivite içgüdüye bağlı olmasına karşın, cinsel davranışlar politika, ekonomi, tıp, sosyal ve dini görüşlerden etkilenmektedir. Cinsel gelişim üzerine bakış, büyük ölçüde toplumlarda kullanılan görgüye dayanmaktadır. Marshall ve Suggs (1971), Currier (1981) çeşitli kültürlerde cinselliğe yönelik 4 genel yaklaşım tarif etmektedir: a. Baskıcı (repressive) b. Kısıtlayıcı (restrictive) c. Müsaade edici (permissive) d. Destekleyici (supportive)

A.B.D. gibi gelişmiş ülkelerde, yani Cinselliği kısıtlayıcı kültürlerde seks önemlidir fakat seksüel aktivitenin çıkaracağı sorunlar sebebiyle korkular vardır. Çocukların cinsel ilgileri cezalandırılmamasına rağmen, başka yollarla bastırılır. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar, tecavüz ve istenmeyen gebelikler için seks eğitimi vurgulanır. Bazı Afrika ve okyanus ülkelerinde ise Cinselliğe müsaade edici veya Cinselliği destekleyici kültürlere rastlanmaktadır. Bu kültürler çoğu cinsel ifade ve davranışlara hoşgörülü olurlar. Cinsellik; normal, doğal ve insan varlığının değerli yönü olarak düşünülür. Erken cinsel deneyim gelişimin gerekli bir parçası olarak görülür. Hatta bazısında çocukların seksüel duyguları hissetmesi ve aktiviteleri öğrenmesi için ortam sunulur.

Türkiye’nin de içinde bulunduğu Cinselliği baskılayıcı kültürlerde cinsel aktivitenin tehlikeli olduğuna inanılır. Bekarlık idealdir. Cinsel ifadeler oldukça kısıtlanmıştır. Çocukların cinsel ilgi ve aktiviteleri yasaklanmıştır, formal seks eğitimi yoktur. Cinsel konuların tehlikeli ve kirli olduğu görüşü vardır. Erkek çocuklar erken dönemde kız çocuklarından ayrı tutulur, erotik ilgi ve aktiviteler şiddetle cezalandırılır.

Oysa sağlıklı bir cinsel gelişimin var olabilmesi için gereken cinsel merak çok erken yaşlarda başlamaktadır. 3 yaşa doğru çocuklar kız-erkek ayrımının farkına varıp incelemeye koyulurlar. Çocukların genital organlarıyla oynamasına (mastürbasyon) ise yine sıklıkla 3-4 yaş arasında rastlanmaktadır. Piaget, 5 yaşındaki çocuğun bilişsel yapısının cinsel performans için yeterli olmadığını savunur ve çocuk cinselliğinin yetişkin cinselliğinden farklı yaşandığını belirtir. Freud, sağlıklı bir libido gelişimi için ödipal fazdaki cinsel oyunların önemli olduğunu vurgular. Oysa çoğu yetişkin, cinsel oyun oynayan çocuklarının daha ileri gidecekleri ve uygunsuz cinsel aktiviteler gösterecekleri konusunda endişelenir. Anne- babanın bu durumda yapacağı en büyük yanlış çocuğu ayıplayıp susturmaktır. Otomatik olarak verilen bu duygusal cevaplar, sıklıkla küçüklüklerinde ve gençliklerinde ebeveynleri tarafından kendilerine verilen aynı negatif mesajları içerir. Oysa çocuğun sorusu veya davranışı altında yatan düşünceyi keşfetmek, yetişkine daha kolay cevap vermesini sağlayacaktır.

SORULAR VE DAVRANIŞLAR

Cinsellik konularına yönelik ebeveyn-çocuk meseleleri genellikle çocuğun soruları ve davranışları ile başlar. Aşağıdaki örnek cevabı oluşturma ve belirlemede ebeveyne yardım için adım-adım (basamak- basamak) sunulmuştur.

Davranışlara yönelik basamaklar şunlardır:

• Çocuğun niçin böyle davrandığını düşünmek (Çocuğun bakış açısından)
• Bu davranışa karşı vermek istediğimiz mesajların neler olacağına karar vermek
• Bu mesajın en güzel ifade tarzını belirlemek
Sorulara yönelik basamaklar şunlardır:
• Çocuğun gerçekten neyi sormak istediğini anlamak
• Verilecek bilginin ne olacağına karar vermek
• En uygun sözel ifadenin seçilmesi

MASTÜRBASYON

Örnek Durum: 5 yaşındaki kızınızın televizyon seyrederken veya uyumadan önce vulvasını ovduğu dikkatiniz çekti (veya 5 yaşındaki oğlunuz penisini çekiştiriyor).

Birinci Adım: Kendi kendinize sorun

“Niçin böyle yapıyor?”

• Zevk aldığından dolayı yapıyor olabilir
• Kendini rahatlattığı veya gevşettiği için yapıyor olabilir
• Anksiyetesini veya gerginliğini azalttığı için yapıyor olabilir
• Hoş fantezilerine cevap olarak yapıyor olabilir

Mesaj Örnekleri

• Vajina veya penise dokunmak yanlıştır
• Mastürbasyon sana zarar verir
• Mastürbasyon kirlidir, pistir.
• Mastürbasyonu ancak gizli yerlerde yapabilirsin
• Mastürbasyon normal gelişimin bir parçasıdır.

Hatırlayın

• Kendini uyarma gelişimin bir parçasıdır
• Hem erkek hem de kızlar erken yaşlardan itibaren kendilerini uyarmak için dokunurlar
• Çocuklar rahatsız veya fiziksel olarak rahatsız oldukları zaman durduracaklardır
• Çocuk diğer aktivasyonlardan kendini dışlamak için mastürbasyon yaptığı zaman, bu çocuğun yaşamın diğer alanlarında stres veya anksiyete yaşadığına işaret edebilir.
• Çocuğunun mahrem ve toplum içinde farklılığını öğretmenin önemli olduğunu düşünen çoğu anne baba, kendini uyarma için “mahrem” terimini kullanırlar.

İkinci Adım: Şimdi kendinize sorun

“Hangi tepki istediğim mesajı verecek?”
İletmek istediğiniz mesaja yönelik tepkiye karar verin ve çocuğunuza öğretmek istediğiniz şeyi öğrenin.

Olası Tepkiler

Tepki: “derhal ellerini oradan çek ve bir daha asla dokunma”
Mesaj: Vajina veya penise dokunmak yanlıştır.
Tepki: “Kes şunu!, sonra delireceksin”
Mesaj: Mastürbasyon sana zarar verir.
Tepki: “Kes şunu ve derhal git ellerini yıka”
Mesaj: Mastürbasyon kirlidir.
Tepki: “Çocuğun ilgisini başka aktivitelere çekme”
Mesaj: Çocuk bu davranışı bırakır, çocuk hiç bir şey öğrenemez
Tepki: “Biliyorum hoşuna gidiyor fakat bunu insanların önünde yapmamalısın
Mesaj: Mastürbasyon normal bir şeydir fakat özel yerde yapmalısın
Tepki: Göremezlikten gelme
Mesaj: Çocuklar hiç birşey öğrenemez. Bu tarzda oynamaya devam edebilirde etmeyebilir. Şayet sözel tepki göstermezsem, tavrım tek başına mesaj olarak yeter.

CİNSEL OYUN (SEX PLAY)

Örnek Durum: 5 yaşındaki oğlunuzun odasına giriyorsunuz, oğlunuz ve arkadaşı Veliyi pantolonları inik, birbirlerinin penislerine baktıkları ve dokunduklarını görüyorsunuz.

Birinci Adım: Kendi kendinize sorun

“Niçin böyle yapıyorlar?”

• Birbirlerinin nasıl göründüklerini merak etmiş olabilirler
• Farklılıkların olup olmadığını görerek, karşılaştırıyor olabilirler
• Hoş geldiği için biri birlerine dokunuyor olabilirler

Mesaj Örnekleri

• Başka birinin penisine dokunmak yanlıştır
• Vücutlar mahremdir
• Elbiseleri çıkartmak kötüdür
• Merak normal bir şeydir

Hatırlayın

- Merak dokunmayı daha da ileri götürebilir
• Vücutlar hakkında merak normaldir. Çocuklar her iki cinsiyet hakkında meraklıdır.
İkinci Adım: Şimdi kendinize sorun
“Hangi tepki istediğim mesajı verecek?”
İletmek istediğiniz mesaja yönelik tepkiye karar verin ve çocuğunuza öğretmek istediğiniz şeyi öğrenin.

Olası Tepkiler

Tepki: “Derhal elbiselerini giy, seni tekrar bu tarzda görmek istemiyorum”
Mesaj: Çocuklar kötüdür, fakat çocuklar anne babanın göremeyeceği davranışları gizli yerlerde tekrarlayabilir.
Tepki: “Veli elbiselerini giy ve derhal evine git”
Mesaj: Veli kötüdür ve bu onun hatasıdır.
Tepki: “Tamam birbirinizi merak etmişsiniz, elbiselerinizi giyin, ben size insan vücuduyla ilgili bazı resimler göstereceğim”
Mesaj: Merak normal bir şeydir. Anne baba bu soruları cevaplayacağı konusunda teminat veriyor.
Tepki: “Birbirinizin vücudunuza dokunmanızı istemiyorum. Vücutlar mahremdir ve oyun oynadığınızda sizden, elbiselerinizi açmamanızı istiyorum”
Mesaj: Çıplaklık ve dokunma mahremdir ve ebeveyn oyunların sınırlarını çocuklara bildiriyor.
Tepki: Görmezlikten gelme
Mesaj: Çocuklar hiç bir şey öğrenemez. Bu tarzda oynamaya devam edebilirde etmeyebilir. Şayet sözel tepki göstermezsem, tavrım tek başına mesaj olarak yeter.

Derleyen: Buket Dilden