Dünyada ne oluyor?

Can Çırnaz - Önce Ukrayna, sonrasında ise Tayvan’da yaşanan gelişmeler, dünyanın farklı bölgelerindeki gerilimlere ve bu gerilimlerin yol açabileceği daha büyük çapta bir çatışma olasılığına dair endişeleri artırıyor. ‘Dünyanın nereye gittiği’ yönündeki soruların arttığı bir dönemde bu gerilimlerin bazılarını ve bu bölgelerdeki son durumu derledik.

Ukrayna

Ukrayna’da devam eden savaş iki tarafın da ilerlemekte zorlanması ve bir durma noktasına gelmesi nedeniyle Tayvan sorununun gerisinde kaldı. Ancak şu an dünyada yaşanmakta olan birçok sorunun temelinde Ukrayna’daki savaş yatıyor. Özellikle pandemi dönemi sonrası yaşanan ekonomik zorlukların Ukrayna’daki savaşla doğrudan bağlantısı var. Bununla birlikte Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik işgal harekatının Çin’i Tayvan konusunda cesaretlendirmiş olabileceği yönünde yorumlar da bulunuyor.

Öte yandan Rusya’nın Ukrayna’da sahada yaşadığı askeri başarısızlıklar ve amiral gemisi olarak görülen Moskova kruvazörünün Ukrayna güçlerince batırılması, Çin’in kendi askeri planları üzerinde bir daha düşünmesine neden olabilir.

Tayvan

Uzun yıllardır gerilimin devam ettiği Tayvan konusu, dünyada büyük bir savaşa yol açabilecek bir sorun olmaya devam ediyor. Ancak son yıllarda Çin’in Tayvan konusundaki aşırı sert tutumu, ABD’nin ise adaya yönelik desteğinden vazgeçmemesi, bölgeden tüm dünyayı etkileyebilecek bir savaşın çıkabileceği yönündeki endişeleri artırıyor.

ABD’nin Tayvan konusundaki “stratejik muğlaklık” politikası devam etse de, Washington yönetimi bir saldırı durumunda Tayvan’ı koruyacağını beyan etti. ABD Ukrayna’ya asker göndermedi ancak Tayvan konusunda durum farklı olacaktır. Çin ise, kendini Tayvanlı olarak tanımlayan ada halkına rağmen, Tayvan’ın anakaraya bağlanması için yıllardır süren baskısını son dönemde iyice artırmış durumda. Tayvan konusunun daha büyük çapta bir çatışmayı tetikleyeceği, hatta bir dünya savaşına neden olabileceği yönünde teoriler bulunuyor. ABD Temsilciler Meclisi Nancy Pelosi’nin ziyareti, Çin ile ABD arasında Tayvan konusunda bulunan ince teraziyi oynatmış durumda.

Ekonomi ve küresel iklim

Avrupa’ya yaşanan son sıcak hava dalgası, küresel iklim değişikliğinin günümüzde ve ileriki yıllarda nasıl büyük sorunlara yol açacağının ufak bir göstergesi olarak yorumlanıyor. Yaşanan felaketlerin sıklığı her geçen yıl artarken, bu felaketlerin yol açtığı insani krizler güçlü ülkeleri dahi zorluyor. Pandemi sonrası yaşanan yüksek enflasyon ve ekonomik durgunluk ise ciddi sosyal ve siyasi sonuçlara yol açabilecek bir başka gelişme.

Dağlık Karabağ

Dağlık Karabağ bölgesinde 2020 yılında gerçekleşen ve Azerbaycan’ın Ermenistan işgalinde olan bölgeleri ele geçirmesiyle sona eren savaş sonrası, bölgedeki gerilimin yeniden yükselmesi dikkat çekiyor. Bölgede Rusya aracılığıyla imzalanan anlaşma sonrasında, Laçin koridoruyla ilgili maddesini yerine getirilmemesi Karabağ’da tansiyonu yükseltti. Azerbaycan’ın son operasyonu sonrası Ermenistan yönetimi Rusya’yı suçladı. Ancak Ukrayna konusuyla meşgul olan Rus yönetiminin Karabağ için bir adım atması beklenmiyor.

Bosna Hersek ve Kosova

Bosna Hersek ve Kosova son aylarda yeniden diken üstünde olan ülkeler. Bosna Hersek’te Sırp entitesinin son dönemde daha yüksek sesle dile getirdiği ayrılıkçı gündeminin ardından, Hırvatlar ve Boşnaklar arasında da temsil nedeniyle çıkan anlaşmazlık sonrası, yaşananların daha ileri bir boyuta taşınmaması ümit ediliyor.

Kosova’da ise hükümetin araç plakaları konusunda attığı basit bir adımın Sırplar tarafından büyük tepki ve güç gösterisiyle karşılanması, ülkede gelecekte yaşanabilecek bir kargaşayla ilgili endişeleri artırdı.

Afganistan

Afganistan’da yönetimin Taliban tarafından devrilmesiyle başlayan bilinmezlik ve ülkeden başlayan göç dalgasının etkileri devam ediyor. Ülkenin yeniden terör örgütlerinin yuvası olacağı yönündeki endişeler gölgesinde, El Kaide lideri Eymen El Zevahiri’nin başkent Kabil’de olduğu ABD’nin gerçekleştirdiği operasyonla ortaya çıkarken, DAEŞ ile Taliban güçleri arasında çatışmalar hız kazanıyor.

Suriye

Suriye’de savaşın ardından durum nispeten sakin olsa da, savaşın yarattığı sosyal ve ekonomik sorunlar devam ediyor. Ülkenin kuzeyinde terör örgütlerinin varlığı da özellikle Türkiye’yi rahatsız eden bir diğer unsur.