Canavar Kara Delik M87, kozmik hız sınırının üzerinde!
10.06.2025 - 08:36 | Son Güncellenme:
DIŞ HABERLER SERVİSİ
Ve maddeyi daha da hızlı tutuyor. M87 galaksisinin merkezinde gizlenen canavar kara delik tam anlamıyla bir dev.
Çevremizdeki en büyük kara deliklerden biri olan bu yapı, Olay Ufku Teleskobu'nun (Event Horizon Telescope - EHT) ilk hedefi için idealdi. Bilim insanları, EHT'nin o ikonik görüntülerini kullanarak bu süper kütleli kara deliğe yeni bir gözle baktılar ve bu canavarın ne kadar hızlı döndüğünü ve ne kadar madde yuttuğunu ortaya çıkardılar.
GÜNEŞ'İN 6.5 MİLYAR KATI KÜTLEDE
Live Science'ın haberine göre sonuçlar oldukça akıl almaz. Güneşimizin 6.5 milyar katı kütleye sahip olan bu kara delik, evrende teorik olarak mümkün olan en yüksek dönüş hızının yaklaşık yüzde 80'ine denk gelen bir hızda dönüyor. Bir karşılaştırma yapmak gerekirse, onun yığılma diskinin iç kenarı ışık hızının yaklaşık yüzde 14'üyle dönüyor. Yani saniyede yaklaşık 42 milyon metre hızla.
ÖYLE HIZLA YAKLAŞIYOR Kİ...
Ekip bu sonuca, kara deliğin orijinal görüntüsündeki 'parlak nokta'yı inceleyerek ulaştı.
Bu asimetrik parıltı sadece görsel bir etki değil. Göreli Doppler ışınımı (relativistic Doppler beaming) adı verilen bir olgunun sonucu. Diskin bir tarafındaki madde bize öyle büyük bir hızla yaklaşıyor ki, diğer taraftan çok daha parlak görünüyor. Bilim insanları bu parlaklık farkını ölçerek dönüş hızını hesaplayabildiler.
Ama asıl ilginç olan yer burası. Araştırmacılar aynı zamanda kara deliğin etrafındaki manyetik alan desenlerini de inceledi. Bu desenler, maddenin içeriye nasıl spiral şeklinde düştüğünü gösteren bir yol haritası gibi. Madde kara deliğe saniyede yaklaşık 70 milyon metre hızla düşüyor. Bu da ışık hızının yaklaşık yüzde 23'üne denk geliyor.
KARA DELİĞİN BESLENME SÜRECİ
Bu ölçümler sayesinde M87 kara deliğinin her yıl yaklaşık 0.00004 ila 0.4 Güneş kütlesi kadar madde yuttuğu tahmin ediliyor. Kulağa çok gibi gelebilir, ama böylesine büyük bir kara delik için aslında oldukça mütevazı bir oran. Bilim insanlarının 'Eddington limiti' dediği sınırın çok altında, yani şu anda nispeten sakin bir evrede.
Bu çalışma, süper kütleli kara deliklerin nasıl çalıştığını anlamada büyük bir adım anlamına geliyor. Daha önce M87’nin dönüş hızı 0.1 ile 0.98 arasında tahmin ediliyordu; ancak bu yeni yöntem, hızın kesinlikle üst sınıra yakın, yani en az 0.8 ve muhtemelen teorik maksimum olan 0.998’e çok yakın olduğunu gösteriyor.
Daha güçlü teleskoplar ve görüntüleme tekniklerinin geliştirileceği gelecek yıllarda, M87'nin kara deliği, yerçekimi, uzay-zaman ve evrendeki en aşırı fizik koşulları hakkındaki bilgimizi test etmek için bir kozmik laboratuvar olarak kalmaya devam edecek. Her yeni ölçüm, bu kozmik canavarların tüm galaksileri nasıl şekillendirdiğine ve belki de evrenin nihai kaderini nasıl etkileyebileceğine dair temel soruları yanıtlamaya biraz daha yaklaştırıyor.
