Eti, krizde ‘beşli formül’ hazırladı, ihracatı artırdı

 Başında ikinci kuşak yönetici Firuzhan Kanatlı var. Aile, yeniden yapılanma kapsamında icradan çekilmiş durumda. Şirketin yönetimi  profesyonel ağırlıklı. Kriz dönemleri dahil, son 10-15 yıldır, ortalama yıllık yüzde 10-15 büyüme sağlayan şirket, bu krize karşı da planlı hareket ediyor.
Firuzhan Kanatlı’nın anlatımına göre, Eti, aslında kriz yokmuş gibi davranıyor. Yatırımlara, pazarlamaya, ihracata, verimliliğe, insan kaynaklarında niteliği artırmaya, sosyal sorumluluk projelerine devam ediyor. Bunun sonuçlarını da almış durumda.
Firuzhan Kanatlı, Eti’yi ve gelecek planlarını anlattı:

Firuzhan Bey, Eti bir gıda şirketi. Başka sektörlerde de yatırımları var mı?
Ağırlığımız gıdada. Bir de makine üretimi var. Gıda makineleri, bisküvi fırınları üretiyoruz. Başlangıçta kendi ihtiyaçlarımız için kuruldu ama sonradan büyüdü, ihracat yapar, başka şirketlere de makine üretir hale geldi. Son yıllarda yatırımlardan dolayı, kapasitesi dolu bir şekilde çalışıyor. Fabrikası Eskişehir’de.
Grubun işleri içinde gıdanın payı nedir, geçen yıl satışlar nasıl gitti?
Yüzde 98 gıda işidir. 2008’de satışlarımız önceki yıllara göre, arttı. Eti, her yıl büyüyen bir şirket. 15-20 yıldır sürekli büyüyor,  ekstrem yıllar hariç. 2001 krizinde bile  yüzde 10 büyüdük. Her yıl yüzde 10-15’lik büyümelerle gidiyoruz. 2008 de verimliydi. 2009’da ilk üç ayda, geçen yıla nazaran ihracatta iyi gittik. Yıl sonunda konsolide rakamları yakalayacağız, ihracatta büyük artış olacak. 2008’de 600 milyon dolar ciro yaptık.
Türkiye’nin ihracatı düşerken sizinki artmış... Ne kadar ihracat var?
Mevcut pazarlarımızı koruduk, yeni pazarlara girdik. Ayrı bir yapılanmaya gitik. 2009’da yüzde 34 artış hedefimiz var. 70 milyon doları geçmiş olacağız. Dış pazarlarda çok iyi olduğumuz yerler Balkan ülkeleri, Irak ve Azerbaycan.
Birçok sektörde, maliyet kaygılarıyla başka ülkelerde üretim var. Sizin böyle bir arayışınız var mı?
Önümüzdeki yıllarda dışarıda üretim için bazı çalışmalar yapıyoruz. Bu çalışmaların bitmesi lazım. Üretim amaçlı bazı yatırımlar olabilir.
Sizin ürün gruplarınızı nasıl ayırmak gerekir?
Unlu mamuller (kekler, sağlık ürünleri ve diğerleri), çikolata ve çikolatalı ürünler. Unlu mamuller işi çok eski, çikolata 2004’te devreye girdi. Unlu mamullerde pazarın 3’te 1’ine sahibiz. Çikolatada yüzde 12’sine sahibiz.
Çikolata için planlarınız vardı. Yeni bir marka satın alması olabilir mi?
Çikolatayla ilgili yeni düşüncelerimiz var. Onlar önümüzdeki dönemde piyasaya çıkacak. Pazar payımız 2007’de yüzde 8, 2008 yüzde 10, şu anda yüzde 12. İyi gidiyoruz. Satın alma olabilir ama önce kendi markamızı güçlendireceğiz. Şu an kendi markamız üzerinde çalışıyoruz.
Sizin üretiminiz Eskişehir’de...
Makineyle birlikte 6 fabrikamız var. Bozöyük ve Eskişehir’de üretim yapıyoruz. Kek, çikolata, bisküvi fabrikaları ayrı ayrıdır.
Başka illerde, başka sektörlere de yatırım olabilir mi?
Önümüzdeki yıl başka yatırımlar olabilir. Başka illere yatırıma kapalı değiliz. Başka bir sektör için planlanmış bir şey yok. Gündeme gelirse çok hızlı karar verebilecek durumdayız. Grubun bazı gayrimenkulleri var. Bunları başka yatırımcılarla değerlendirebiliriz ama bu sektörde şu anda durum belirsiz.
Bulunduğumuz sektörde yapılacak çok şey var. Bildiğimiz işten fazla dışarı çıkmamak lazım. Biz, daha fazla bildiğ işlere odaklanan bir şirketiz.
Eti 50 yıllık firma, 40 yılını bitirdikten sonra çikolataya girdi. En iyisini yapmaya hazır olduğumuzda bunu yaparız.
2003’te çikolataya girdik. Yıllar önce de girebilirdik. Bunun peşine Eti’nin yenilikçi ürünleri gelecektir.
Grubun yapısı nasıldır? Markalar nasıl konumlanıyor?
Eti Grubu’nun bir pazarlama şirketi var. Eti Gıda ana şirket. Tam Gıda ve bir de Eti Makine var. Holding yapısı düşünmüyoruz. Eti Gıda hepsinin sahibi durumunda. Eti ana markadır. 250 ürün var. İrili ufaklı 50’ye yakın marka var.
Mesela Burçak şemsiye marka, klasiği, yulaflısı var. Crax, kraker markası ama altında başka markalar var. Tutku 2001’de katıldı.  Kurabiye olarak başladı, çikolatası çıktı. Eti Form bir başka marka ailesi. Altında 10 küsur ürün var.
İstihdam ne kadardır?
İstihdam 3 bin 700 dolayında.  Genel  merkezimiz Eskişehir’de. İstanbul’da pazarlama şirketi var.
Aile yönetimde nasıl bir konumda?
Eti Gıda’nın yüzde 100’ü aileye ait. Ben Yönetim Kurulu Başkanı’yım. 9 kişilik yönetim kurulunda aile 4 kişiyle azınlıktır.  Ablam ve annem de yönetimde. Beş de profesyonel var. Eti’de 1985’lerden süregelen bir şey. 2006 ve daha önceki tarihlerde yapılmış çalışmaların sonucu olarak aile icradan çekildi. Karar da bulunuyor. Bu karar doğrultusunda 9 kişilik yönetimde 4’e düştü. Halka açık olmadığımız halde, borsaya açık bir şirket kadar ciddi denetleniyoruz.  Önümüzdeki yıllarda halka açılabiliriz.
Üçüncü kuşaktan icrada, bir kişi var. Ablamın kızı... Birisi de şu anda eğitimde, o önümüzdeki aylarda çalışmaya başlayacak.
Size hiç ortaklık teklifi gelmedi mi?
Çok gelir. Yeni yatırımlar da olabilir. Bir şirket kuruluşuyla gelişme sağlanabilir ama Eti’ye ortak olmak isteyen çok oldu. Fonlar oldu, başka gıda kuruluşları oldu, sıcak bakmadık.
Son 10 yıldır planlanmış yatırımlar var. Bunları gerçekleştirmek ve kurumsallaşarak üçüncü kuşağa iyi hazırlanmış bir Eti bırakmak istiyoruz. Hiçbir zaman ikinci olma veya iyi bir ikinci olma hedefimiz yok, birincilik için çalışıyoruz.
Kriz nasıl yansıyor?
Krizde Eti, daha önceki yıllarda programladığı stratejik çalışmaların meyvasını almaya başladı. Bizim organizasyonumuzda şöyle bir özellik var; kadromuz Eti’ye inanmıştır. Öğrenen bir organizasyona sahibiz. Ortak noktalarda birleşip, hareket ederiz.
Çikolataya girmeye karar verdiysek, emin olun ki o doğru bir zaman sürecinde gelinmiş bir noktadır. Bu inanç bizi krizlerde de ileriye götürüyor. Yatırımları devam ettiriyoruz, hatta görünürlük kriz ortamına rağmen daha fazla.  Tüketicimize, markamıza, insan kaynaklarına yatırıma çok önem veriyoruz. Hedefimiz daha fazla yatırım ve  istihdamdır.
Kriz yönetimi açısından bir planınız var mı?
Bizim bu kriz için 5’li bir formülümüz var. Bir kere 10 yıldır süregelen stratejik çalışmalarımız sayesinde krize hazırlıklıydık. Bunlardan biri de TPM (toplam kalite, verimlilik ve rekabet gücünü artırma). 2.6 milyon euro yatırım yaparak verimliliği yüzde 28 artırdık.
İkincisi, yatırımlarımızı kesmeden yolumuza devam ediyoruz. 2008’de 100 milyon dolar teknoloji ve Ar-Ge yatırım kararı aldık. 92 milyon TL’sini 2008’de hayata geçirdik, devam ediyoruz.
Üçüncüsü, tüketiciyle bağımızı kesmedik. Marka ve pazarlama yatırımlarının yanında sosyal sorumluluk projelerinin sürmesine özen gösteriyoruz.
Dördüncüsü, dış pazarlara açıldık. İhracatımızı 55 milyon dolardan 70 milyon dolara çıkarmayı hedefliyoruz.
Kurumsallaşma ve insan kaynağına yatırım yapıyoruz. Krizden güçlenerek çıkmanın kaliteli işgücüyle gerçekleşeceğine inanıyoruz. Bu kapsamda çalışanlarımıza krizde de yatırım yapıyoruz.
Peki nasıl görüyorsunuz, krizden çıkış ne zaman?
Çok karamsar değilim. Türkiye diğer ülkelere göre daha avantajlı. Özellikle bankacılık sektörünün sağlam yapısı önemli avantaj. Yine de krizin etkilerinin bir süre devam edeceğini öngörüyorum.
Krizde içinde bulunduğumuz sektörde hacimsel büyüme ciro büyümesinin üzerinde seyrediyor. Demek  ki sektör, krizin atlatılması için fiyat artırmadan tüketiciye destek oluyor. Oysa ki hammadde fiyatı artıyor. Şeker Amerika’da 395 dolar/ton iken, Türkiye’de bin doların üzerinde.  Kakao 1 yılda yüzde 50 arttı,  yükselme trendini sürdürüyor.
Siz tahıl kullanıyorsunuz. Kaliteli ürün bulabiliyor musunuz?
Buğdayla ilgili bir çalışmamız var ona destek veriyoruz. Türkiye’deki buğday türleri dejenere olmuş vaziyette. Daha verimli bisküvilik un için çalışma yapıyoruz. Ankara’da bakanlığın projesi var. Önümüzdeki dönemde daha verimli, yetiştirmeye dönük yatırımlarımız olacak. Yepyeni bir tohum geliştiriliyor.

Sosyal sorumluluk sahibi şirket
 Sosyal sorumluluk projelerini kesmedik dediniz. Neler yapıyorsunuz?
Pek çok kurumsal sosyal sorumluluk çalışmasına imza attık. Pek çok projeye de sponsorlukla destek olduk.
ETİ Çocuk Tiyatrosu 8 yıldır yüz binlerce çocuğu ücretsiz olarak tiyatroyla buluşturdu. Bir milyon çocuğa ulaştık. Bu yıl işitme engelli çocuklara yönelik özel gösterimler yapıldı.
5 yıldır Çekül Vakfı’yla yürütülen  ETİ ÇEKÜL Kültür Elçileri, 2008’de başladı. Proje ile 77 kentte, 4 bin ilköğretim 6. sınıf öğrencisinin, Türkiye’nin tarihi ve kültürel mirasını öğrenerek ‘Kültür Elçisi’ olarak yetiştirilmesi hedefleniyor.
ETİ Çocuk Vapuru, 2007’de başladı. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu’nda (SHÇEK) koruma altında bulunan yaklaşık 300 çocuğun kişisel gelişimlerine destek veriliyor.
ETI Burçak-WWF İşbirlikleri, Konya Havzası Modern Sulama Projesi kapsamında belirlenen pilot bölgelerde uygulamalar gerçekleştirildi. Suda yüzde 50, enerjide yüzde 58, işçilikte yüzde 87’lik tasarruf sağlandı.
Türkiye’nin Yarınları Projesi’nde  ETİ Burçak ve WWF-Türkiye ortaklığı var. Küresel ısınmanın gelecek yıllarda başta Konya Havzası olmak üzere  Türkiye’yi nasıl etkileyeceğinin proje sonunda belirlenmesi hedefleniyor.
Hacı Ahmet Kanatlı ve Sosyal Bilimler Lisesi; Eskişehir’de bulunan bu liselerde binlerce genç eğitim alıyor.
Şimdi Eskişehir Arkeoloji Müzesi’ni yapıyoruz. 7 yıldır ziyarete kapalıydı. 2010’da bitireceğiz.

Firuzhan Kanatlı kimdir?
1964’te Eskişehir’de doğdu. Galatasaray Lisesi’ndeki orta ve lise öğreniminden sonra, yüksek öğrenim için İngiltere’ye giderek AUL Üniversitesi İşletme Fakültesi’nden mezun oldu.
1989’da ETİ Gıda’nın Grup Merkezi’nde çalışmaya başladı. 1991’de Grup Başkan Yardımcısı, askerlik sonrası ise grup satın almalarından sorumlu Başkan Yardımcısı oldu.
1999’da Tam Gıda’nın Yönetim Kurulu Başkanlığı’nı ve ETİ Şirketler Grubu Yönetim Konseyi Başkan Yardımcılığı görevlerini yürüttü. 2004’te aile şirketi Sarp Havacılık ve Lojistik AŞ’yi kurdu. 2006’da yeniden yapılanma kapsamında ETİ Makine hariç, tüm grup şirketlerinin yönetim kurulu başkanlığı görevine getirildi.
Firuzhan Kanatlı, 1994’te Eskişehir Atlı Spor Kulubü’nü kurdu, 2002 yılına kadar faal olarak sporculukla uğraştı. Kanatlı, Eskişehir Sanayi Odası Meclis Üyeliği yaptı. Halen TÜSİAD’ın, Galatasaray Spor Kulübü Kongre ve Eskişehir Galatasaraylılar Derneği’nin üyesi.

Eti’nin rakamları
-  Faaliyetlerinin yüzde 98’ini gıda oluşturuyor. Bunun dışında bir de makine üretimi var.
-  2008’i 600 milyon dolar ciroyla kapattı.
-  Bu yıl yüzde 30 artışla ihracatını 70 milyon dolara çıkarmayı planlıyor.
-  Programlanmış 100 milyon dolarlık yatırımın 2009’a kalan kısmı devam ediyor.
-  Unlu mamuller pazarının 3’te 1’ine, çikolata pazarının yüzde 12’sine sahip.
-  6 fabrikada üretim yapıyor.
-  Şirketin elindeki değerli gayrimenkulleri değrlendirme planı var ancak yakın vadede gündemde değil.
-  Eti Grubu, Eti Gıda ana şirket olmak üzere dört şirketten oluşuyor.
-  Eti ana markası altında 250 ürünü var.
-  Başka ülkelerde üretim konularını değerlendiriyor.
-  İstihdam 3 bin 700 kişi.
-  Grubun yüzde 100’ü Kanatlı ailesine ait.