YTL’den TL’ye doğru

Türkiye’de 1 Ocak 2009 tarihinde tedavüle çıkacak Türk Lirası banknotlarla birlikte, 1 Ocak 2005 tarihinde paradan 6 sıfır atılması ve paranın önüne "Yeni" kelimesinin eklenmesi ile başlayan süreç, bu ibarenin kaldırılması ile sonuçlanmış olacak.
1 Ocak tarihinde tedavüle çıkarılacak olan Türk Lirası banknotlar 5, 10, 20, 50, 100 ve 200 TL, madeni paralarda 1, 5, 10, 25, 50 Kuruş ve 1 Liradan oluşacak.
Yeni Türk Lirası’ndaki "Yeni" ibaresi kaldırılarak Türk Lirası’na geçilirken paranın değer ölçüsünde bir değişiklik olmayacak, paranın sadece ismi değişecek.
Merkez Bankasının açıklamasına göre ekonomik açıdan istikrarlı ülkelerdeki kupür dağılımına bakıldığında, en çok kullanılan banknotların orta büyüklükte satın alma gücüne sahip kupürler olduğu görüldü. Türkiye’de adet olarak sırasıyla 50 ve 20 TL en çok kullanılan kupürler arasında yer alıyor.
Dolaşıma çıkarılacak olan 200 TL banknotların kullanımı konusunda bir sınırlama söz konusu olmayıp, 200 TL’nin daha ziyade bankalararası işlemlerde yoğun bir şekilde kullanılacağı tahmin edildi. 200 TL’lik bir banknotun gerek bankacılık sisteminin, gerekse Merkez Bankasının sayım, inceleme, sevkıyat gibi nakit işlemlerini önemli ölçüde rahatlatacak.
Dolaşımda bulunan banknot kalitesinin belirli bir düzeyde tutulması ve piyasalarda bozuk para sıkıntısının yaşanmaması için tüm kupürlerin dengeli bir şekilde kullanılması önem arz ediyor.
Halen kullanılan Yeni Türk Lirası banknot ve madeni paralar 2009 yılının sonuna kadar geçerli olacak. 2009 yılı boyunca YTL ve Türk Lirası banknot ve madeni paralar birlikte tedavül edecek.
Vatandaşların halen kullanılan banknot ve madeni paraları, diledikleri zaman yeni paralarla değiştirebilmesi için bir yıllık birlikte dolaşım süresi öngörüldü. Para değişimi işlemlerin doğal akışı içerisinde gerçekleşecek.
Birlikte tedavül dönemi olan 2009 yılı boyunca tüm banka şubeleri, kasalarında Türk Lirası banknot ve madeni para olması durumunda değişim yapacak. Ancak, YTL banknotlar 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren 10 yıl, madeni paralar ise 1 yıl boyunca (zaman aşımı süresince) Merkez Bankası ve Ziraat Bankası şubelerinde değiştirilebilecek.

TL BANKNOTLAR BOYUT TASARIM VE GÜVENLİK ÖZELLİK AÇISINDAN FARKLI
1 Ocak 2009 tarihinde dolaşıma çıkarılacak olan Türk Lirası banknotlar ile halen dolaşımda bulunan Yeni Türk Lirası banknotlar arasında boyut, tasarım, renk ve güvenlik özellikleri açısından temel değişiklikler olacak. Sadece banknotlar değil madeni paralar da değişecek.
TL banknotlarda uygulanan temel özellikler, seri tasarım anlayışı, konu bütünlüğü, seri içerisinde sistematik boyut farklılığı, farklı Atatürk portresi, tüm güvenlik özelliklerinin banknotlarda aynı yer ve şekilde uygulanması, holografik şerit folyo, renk değiştiren (Iridescent) şerit, renkli banknot kağıdı, üzerinde kupür değeri ve "TL" harfleri bulunan UV ışık altında parlayan emniyet şeridi olarak sıralandı.
Seri tasarım anlayışı:
-Serideki tasarım ay yıldız figürüne dayalı ortak bir zemin içermekte.
-Birbirini takip eden ikişer kupürde ortak olmak üzere 3 farklı Atatürk portresi kullanıldı.
-Güvenlik özellikleri tüm kupürlerde aynı yerde yer alıyor. Böylece, bir kupürdeki özellikler öğrenilince tüm kupürlerdeki temel özellikler öğrenilmiş oluyor.
- Güvenlik özellikleri ön yüz ve arka yüze dengeli bir şekilde dağıtıldı.
- Tasarımlarda fotografik değil, grafiksel ve çizgisel çalışmalar yapıldı.
- Her bir kupürün ön yüz ve arka yüzünde birbiriyle bağlantılı motifler kullanıldı.
- Sadece kupürün kendi içinde, ön ve arka yüzde değil, kupürler arasında da bağlantılar ve ortak özellikler yer alıyor. Örneğin, 5,20 ve 100 TL ile 10, 50 ve 200 TL olmak üzere 2 grup tasarım kurgusu var.
- Seri ve sıra numarası 9 haneden 10 haneye çıkarılarak YTL’ye göre banknot boyutlarıyla uyumlu bir şekilde küçültüldü.
- Banknotlar kupür değeri olarak küçükten büyüğe giderken boyda her kupürde 6 mm’lik artış, ende ise 2’şer gruplar halinde her grup arasında 4’er mm’lik fark yaratıldı.
- Tüm kupürlerde renklendirilmiş banknot kağıdı kullanıldı.
- Birbirini takip eden kupürler kontrast pastel renklerden oluştu.

BANKNOTLARDA YER ALAN ŞAHISLARIN SEÇİLMESİ KRİTERİ
Kupürlerde yer alan şahıslar belirlenirken bilim insanı veya sanatçı olması, Türk toplumunda yetişmiş olması, yerlilikleri konusunda herhangi bir tartışma olmaması, evrensel değer olması, toplumu dışarıya veya evrensel olanı Türk toplumuna taşıması, herhangi bir siyasi görüşle özdeşleştirilmemesi, daha önce tedavüle çıkarılan banknotlarda veya diğer ülke paralarında yer almamış olması kriterleri göz önüne alındı.
Banknotlarda ön yüzde görünen ay-yıldız bayrak olmayıp motif. Özellikle adet olarak daha fazla basılma ihtiyacı olabilecek orta değerli banknotlarda sorun yaşanmamasını teminen seri numarasında basamak sayısı 2’den 3’e çıkarıldı.
Türk Lirası’na geçişle birlikte Merkez Bankası gösterge niteliğindeki döviz ve efektif kurlarının gösteriliş biçimi veya değerinde herhangi bir değişiklik söz konusu olmayacak, yalnızca para biriminin ismi değişecek.
TL’ye geçişle birlikte menkul kıymetlerin (yatırım fonu, hazine bonosu, devlet tahvili, hisse senedi vb.) nominal değerlerini etkilemeyecek. 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren tüm kayıt ve belgeler TL olarak gösterilecek.
1 Ocak 2009 tarihinden önce YTL ile aynı değer ölçüsünde (aynı tutarda) Türk Lirası olarak düzenlenen hukuki araçlar geçerli kabul edilecek. Aynı şekilde, 1 Ocak 2009 tarihinden sonra Yeni Türk Lirası olarak düzenlenen hukuki araçlar geçerli olup aynı değer ölçüsünde (aynı tutarda) Türk Lirası olarak işlem görecek.
Yeni Türk Lirası olarak düzenlenen sözleşmeler aynı değer ölçüsünde Türk Lirası olarak işlem görecek. Bu sözleşmelerin 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren Türk Lirası’na dönüştürülmesi zorunlu değil. Mevcut sözleşmeler geçerliliğini koruyacak. Bununla birlikte, 1 Ocak 2009 tarihinden sonra düzenlenen yeni sözleşmelerin Türk Lirası üzerinden düzenlenmesi bekleniyor.

BANKA HESAPLARI
1 Ocak 2009 tarihi itibarıyla, YTL üzerinden düzenlenen tüm hesaplar tutarda herhangi bir değişiklik olmaksızın doğrudan TL’ye dönüştürülecek. Mevduat hesap cüzdanları veya hesap numaraları değişmeyecek. Bununla birlikte, 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren yeni yapılacak işlemler TL üzerinden kaydedilecek. Dolayısıyla, dönüşüm için bankaya müracaat edilmesine gerek bulunmuyor.
Kredi kartları ekstreleri, 1 Ocak tarihinden itibaren tüm kayıt ve belgeler TL olarak düzenlenecek. Otomatik ödeme talimatlarında (fatura, otomatik ödeme vb.) bir değişiklik olmayacak. Yeni yılda tüm kayıt ve belgeler TL olarak gösterilecek.
Kredi sözleşmeleri değişmeyecek. 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren bütün sözleşmeler TL olarak düzenlenecek. Mevcut sözleşmeler geçerliliğini koruyacak.
Kredi geri ödemeleri 1 Ocak-31 Aralık 2009 tarihleri arasında YTL ve TL banknotlar ile madeni paralar birlikte tedavül edeceği için bu tarihler arasında bankalara YTL ve TL ödeme yapılabilecek. 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren sadece TL ödeme yapılabilecek.
Çeklerde keşide tarihi 1 Ocak 2009 tarihinden önce veya sonra olan ve aynı değer ölçüsünde YTL ya da TLı olarak düzenlenen bir çek, 1 Ocak 2009 tarihinden önce ibraz edilirse, TL henüz tedavülde olmadığından YTL olarak işlem görecek. 1 Ocak 2009 tarihinden sonra ibraz edilirse TL olarak işlem görecek.
Ayrıca, YTL üzerinden basılan eski çek karneleri 1 Ocak 2009 tarihinden sonra da YTL ibaresinin keşideci tarafından TL olarak düzeltilip paraflanması suretiyle kullanılabilecek.

VERGİLER
1 Ocak 2009 tarihinden itibaren düzenlenecek tüm belgeler (fatura, gider pusulası, ücret bordrosu, vb.) Türk Lirası ve Kuruş olarak düzenlenecek.
2008 Vergilendirme dönemine ilişkin olmakla birlikte, 1 Ocak 2009 tarihinden sonra verilecek (KDV, Muhtasar, Geçici Vergi, Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi vb.) beyannameler Türk Lirası ve Kuruş olarak düzenlenecek.
Vergilendirme dönemi normal olan mükellefler 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren muhasebe kayıtlarını Türk Lirası ve Kuruş olarak yapacak. Maliye Bakanlığı’nca özel hesap dönemi tayin edilen mükellefler ise 31 Aralık 2008 tarihi itibariyle geçici mizan çıkartarak mizanda yer alan hesaplardaki para birimini Türk Lirası ve Kuruş olarak düzeltecek ve 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren de muhasebe kayıtlarını Türk Lirası ve Kuruş olarak yapacak.
Ödeme kaydedici cihaz fişleri üzerinde (yazar kasa fişi) para birimi yer almıyor. Bu nedenle, ödeme kaydedici cihazlar üzerinde para dönüşümü ile ilgili yapılacak bir işlem bulunmuyor.
1 Ocak 2009 tarihinden itibaren, mal ve hizmet bedellerini gösteren etiket, tarife ve fiyat listelerinde fiyatların sadece Türk Lirası veya kısaca "TL" ya da Kuruş veya kısaca "Kr" olarak gösterilmesi yeterli olacak.
Fiyatların kısaca "YTL" ve "YKr" şeklinde gösterildiği, halen kullanılmakta olan etiket, tarife ve fiyat listelerinin 1 Ocak - 31 Aralık 2009 tarihleri arasında da kullanılması mümkün. Ancak, 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren fiyatların Türk Lirası veya kısaca "TL" ya da Kuruş veya kısaca "Kr" şeklinde gösterilmesi zorunlu olacak.

ATM’LER
TL banknotların ebatları ATM, sayım makineleri gibi cihazların ebatlarla ilgili sınırlamaları dikkate alınarak belirlendiğinden bu konuda herhangi bir sorun yaşanması beklenmiyor.
Yeni yılla birlikte tüm kayıt ve belgeler TL olarak düzenlenecek. YTL ve TL banknotlar 31 Aralık 2009 tarihine kadar birlikte tedavül edecek. Ancak, fiziki değişimin belli bir süre alması nedeniyle ATM’lerden ve şube gişelerindeki kasalarda mevcut bulunan YTL ve TL ile ödeme yapılabilecek. Aynı şekilde müşterilerin elinde bulunan YTL ve TL banknotlar da kabul edilebilecek.
1 Ocak 2009 tarihinden itibaren 1 yıllık geçiş döneminde, otomatik para çekme makinelerinde (ATM) hem YTL, hem de TL banknot bulunabilecek. Para yatırmalı ATM’lere 2009 yılı boyunca YTL veya TL banknot yatırılabilecek. Ancak, 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren sadece TL banknotların kullanılması gerekmekte. Nakit ödemeler ister YTL, ister TL banknotlar ile yapılsın, 1 Ocak 2009 tarihinden sonra kayıtlar TL üzerinden yapılacak.
ATM’lerden Türk Lirası çekebilmek için ATM’lerin TL’na uyumlu hale getirilmesi gerekmekte. Türkiye’de tüm ATM’lerin aynı anda TL’na uyumlu hale getirilmesi mümkün değil. Bu çalışmaların tamamlanması için zamana ihtiyaç bulunduğundan, 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren Türk Lirası’na dönüşümü tamamlanmış olan ATM’lerden Türk Lirası banknot çekilebilecek. 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren ATM’lerden sadece TL banknot alınabilecek.
Dolaşımda bulunan banknot kalitesinin artırılması amacıyla, banknotların yıpratılmaması için gerekli dikkat ve özenin gösterilmesi, banknotların üzerine yazı yazılmaması, buruşturulmaması, delinmemesi ve yırtılmaması, banknot işleme sistemlerinin çalışmalarının olumsuz yönde etkilenmemesi için yırtılmış banknotların bantlarla yapıştırılmaması, cüzdan kullanma alışkanlığının edinilmesi, vatandaşların ellerine geçen eskimiş ve yıpranmış banknotları Merkez Bankası şubeleri veya bankacılık sistemi aracılığıyla değiştirmeleri gerekmekte.
Yazıları okunmayacak şekilde kirlenmiş, yıkanmış, boyanmış, yanmış, yırtılmış veya sair sebeplerle eskiyip yıpranmış, değeri belirlenebilen tam banknotlar ile yüzeyindeki eksiklik yüzde 50’den az olan banknotlar, yazılı değeri üzerinden başabaş olarak, tek parçadan ibaret olmak kaydıyla yüzeyindeki eksiklik yüzde 50 olan banknotlar yazılı değerinin yarısı üzerinden yenileriyle değiştirilebilinecek.
Yüzeyinin yarısından fazlası eksik olan banknotlar ise değiştirilmeyecek. Eskimiş, yıpranmış veya kısmen fiziki parça kaybına uğramış banknotların doğrudan Merkez Bankası şubeleri, Ziraat Bankası veya diğer bankaların şubeleri aracılığıyla değiştirilmesi mümkün.